##Harivamsha Mahapuranam - Part 1
Harivamsha Parva
Chapter 41 - vishnvavatara varnanam
  Itranslated and proofread by K S Ramachandran
  ramachandran_ksr@yahoo.ca,  October 15, 2007##
  
Further proof-read by Gilles Schaufelberger, schaufel @ wanadoo.fr
If you find any errors compared to Chitrashala Press edn,
send corrections to A. Harindranath, harindranath_a @ yahoo.com
--------------------------------------------------------------------
    atha ekachatvAriMsho.adhyAyaH
    viShNvavatAravarNanam   
      
vaishampAyana uvAcha

prashnabhAro mahAMstAta tvayoktaH shAr~Ngadhanvani |
yathAshakti tu vakShyAmi shrUyatAM vaiShNavaM yashaH ||1-41-1
viShNoH prabhAvashravaNe diShTyA te matirutthitA |
hanta viShNoH pravR^ittiM cha shR^iNu divyAM mayeritAm ||1-41-2
sahasrAkShaM sahsrAsyaM sahasrabhujamavyayam |
sahsrashirasaM devaM sahsrakaramavyayam ||1-41-3
sahsrajihvaM bhAsvantaM sahsramukuTaM prabhum |
sahsradaM sahsrAdiM sahsrabhujamavyayam ||1-41-4
savanaM havanaM chaiva havyaM hotArameva cha |
pAtrANi cha pavitrANi vediM dIkShAM charuM sruvam ||1-41-5
sruksomaM shUrpamusalaM prokShaNaM dakShiNAyanam |
adhvaryuM sAmagaM vipraM sadsyaM sadanaM sadaH ||1-41-6
yUpaM samitkushaM darvIM chamasolUkhalAni cha |
prAgvaMshaM yaj~nabhUmiM cha hotAraM chayanaM cha yat ||1-41-7
hrasvAnyatipramANAni charANi sthAvarANi cha |
prAyashchittAni chArthaM cha sthaNDilAni kushAMstathA ||1-41-8
mantraM yaj~navahaM vahniM bhAgaM bhAgavahaM cha yat |
agrebhujaM somabhujaM ghR^itArchiShamudAyudham ||1-41-9
Ahurvedavido viprA yaM yaj~ne shAshvataM vibhum |
tasya viShNoH sureshasya shrIvatsA~Nkasya dhimataH ||1-41-10
prAdurbhAvasahasrANi atItAni na saMshayaH |
bhUyashchaiva bhaviShyantItyevamAha prajApatiH ||1-41-11
yatpR^ichChasi mahArAja puNyAM divyAM kathAM shubhAm |
yadarthaM bhagavAnviShNuH suresho ripusUdanaH |
devalokaM samutsR^ijya vasudevakule.abhavat ||1-41-12
tattehaM saMpravakShyAmi shR^iNu sarvamasheShataH |
vAsudevasya mAhAtmyaM charitaM cha mahAdyuteH ||1-41-13
hitArthaM suramartyAnAM lokAnAM prabhavAya cha |
bahushaH sarvabhUtAtmA prAdurbhavati kAryataH ||1-41-14
prAdurbhAvAMshcha vakShyAmi puNyAndivyaguNairyutAn |
ChAndasIbhirudArAbhiH shrutibhiH samala~NkR^itAn ||1-41-15
shuchiH prayatavAgbhUtvA nibodha janamejaya |
idaM purANaM paramaM puNyaM vedaishcha saMmitam ||1-41-16
hanta te kathayiShyAmi viShNordivyAM kathAM shR^iNu |
yadA yadA hi dharmasya glAnirbhavati bhArata |
dharmasaMsthApanArthAya tadA saMbhavati prabhuH ||1-41-17
tasya hyekA mahArAja mUrtirbhavati sattama |
nityaM diviShThA yA rAjaMstapashcharati dushcharam ||1-41-18
dvitIyA chAsya shayane nidrAyogamupAyayau |
prajAsaMhArasargArthaM kimadhyAtmavichintakam ||1-41-19
suptvA yugasahasraM sa prAdurbhavati kAryataH |
pUrNe yugasahasre tu devadevo jagatpatiH ||1-41-20
pitAmaho lokapAlAshchandrAdityau hutAshanaH |
brahmA cha kapilashchaiva parameShThI tathaiva cha ||1-41-21
devAH saptarShayashchaiva tryaMbakashcha mahAyashAH |
vAyuH samudrAH shailAshcha tasya dehaM samAshritAH ||1-41-22
sanatkumArashcha mahAnubhAvo
manurmahAtmA bhagavAnprajAkaraH |
purANadevo.atha purANi chakre
pradIptavaishvAnaratulyatejAH ||1-41-23
yena chArNavamadhyasthau naShTe sthAvaraja~Ngame |
naShTe devAsuragaNe pranaShToragarAkShase ||1-41-24
yoddhukAmau sudurdharShau dAnavau madhukaiTabhau |
hatau prabhavatA tena tayordattvAmitaM varam ||1-41-25
purA kamalanAbhasya svapataH sAgarAMbhasi |
puShkare yatra saMbhUtA devAH sarShiganAH purA ||1-41-26
eSha pauShkarako nAma prAdurbhAvo  mahAtmanaH |
purANe kathyate yatra vedaH shrutisamAhitaH ||1-41-27
vArAhastu shrutimukhaH prAdurbhAvo mahAtmanah |
yatra viShNuH surashreShTho vArAhaM rUpamAsthitaH |
mahIM sAgaraparyantAM sashailavanakAnanAm ||1-41-28
vedapAdo yUpadaMShTraH kratudantashchitImukhaH |
agnijihvo darbharomA brahmashIrSho mahAtapAH ||1-41-29 
ahorAtrekShaNo divyo vedA~NgashrutibhUShaNaH |
AjyanAsaH sruvAtuNDaH sAmaghoShasvano mahAn ||1-41-30
dharmasatyamayaH shrImAnkramavikramasatkR^itaH |
prAyashchittanakho dhIraH pashujAnurmahAbhujAH ||1-41-31
udgAtranto homalin~NgaH phalabIjamahauShadhiH |
vAyvantarAtmA mantrasphigvikR^itaH somashoNitaH ||1-41-32
vediskandho havirgandho havyakavyAtivegavAn |
prAgvaMshakAyo dyutimAnnAnAdIkShAbhirAchitaH ||1-41-33
dakShiNAhR^idayo yogI mahAsatramayo mahAn |
upAkarmoShTharuchakaH pravargyAvartabhUShaNAH ||1-41-34
nAnAChandogatipatho guhyopaniShadAsanaH |
ChAyApatnIsahAyo vai merushR^iNga ivochChritaH ||1-41-35
mahIM sAgaraparyantAM sashailavanakAnanAm |
ekArNavajale bhraShTAmekArNavagatAM prabhuH ||1-41-36
daMShTrayA yaH samuddhR^itya lokAnAM hitakAmyayA |
sahasrashIrSho devAdishchakAra pR^ithivIM punaH ||1-41-37
evaM yaj~navarAheNa bhUtvA bhUtahitArthinA |
uddhR^itA pR^ihivI sarvA sAgarAMbudharA purA ||1-41-38
vArAha eSha kathito nArasiMhamataH shR^iNu |
yatra bhUtvA mR^igendreNa hiraNyakashipurhataH ||1-41-39
purA kR^itayuge rAjansurArirbaladarpitaH |
daityAnAmAdipurShashchachAra tapa uttamam ||1-41-40
dasha varShasahasrANi shatAni dasha pa~ncha cha |
jalopavAsanirataH sthAnamaunadR^iDhavrataH ||1-41-41
tataH shamadamAbhyAM cha brahmacharyeNa chAnagha |
brahmA prIto.abhavattasya tapasA niyamena cha ||1-41-42
taM vai svayaMbhUrbhagavAnsvayamAgatya bhUpate |
vimAnenArkavarNena haMsayuktena bhAsvatA ||1-41-43
AdityairvasubhiH sAdhyairmarudbhirdaivataiH saha |
rudrAirvishvasahAyaishcha yakSharAkShasakinnaraiH ||1-41-44
dishAbhirvidishAbhishcha nadIbhiH sAgaraistathA |
nakShatraishcha muhUrtaishcha khecharaishcha mahAgrahaiH ||1-41-45
devarShibhistapovR^iddhaiH siddhaiH saptarShibhistathA |
rAjarShibhiH puNyatamairgandharvaishchApsarogaNaiH ||1-41-46
charAcharaguruH shrImAnvR^itaH sarvaiH suraistathA |
brahmA brahmavidAM shreShTho daityaM vachanamabravIt |1-41-47
prIto.asmi tava bhaktasya tapasAnena suvrata |
varaM varaya bhadraM te yatheShTaM kAmamApnuhi ||1-41-48

hiraNyakashipuruvAcha

na devAsuragandharvA na yakShoragarAkShasAH |
na mAnuShAH pishAshAshcha nihanyurmAM kathaMchana ||1-41-49
R^iShayo vA na mAM shApaiH kruddhA lokapitAmaha |
shapeyustapasA yuktA varametaM vR^iNomyaham ||1-41-50
na shastreNa na chAstreNa giriNA pAdapena vA |
na shuShkeNa na chArdreNa syAnna chAnyena me vadhaH ||1-41-51
pANiprahAreNaikena sabhR^ityabalavAhanam |
yo mAM nAshayituM shktaH sa me mR^ityurbhaviShyati ||1-41-52
bhaveyamahamevArkaH somo vAyurhutAshanaH |
salilaM chAntarikShaM cha nakShtrANi disho dasha ||1-41-53
ahaM krodhashcha kAmashcha varuNo vAsavo yamaH |
dhanadashcha dhanAdhyakSho yakShaH kiMpuruShAdhipaH ||1-41-54
evamuktastu daityena svayaMbhUrbhagavAMstadA |
uvAcha daityarAjaM taM prahasannR^ipasattama ||1-41-55

brahmovAcha

ete divyA varAstAta mayA dattAstavAdbhutAH |
sarvAnkAmAnimAMstAta prApsyasi tvaM na saMshayaH ||1-41-56
evamuktvA tu bhagavA~njagAmAkAshameva hi |
vairAjaM brahmasadanaM brahmarShigaNasevitam ||1-41-57
tato devAshcha nAgAshcha gandharvA munayastathA |
varapradAnaM shrutvA te pitAmahamupasthitAh ||1-41-58
vibhuM vij~nApayAmAsurdevA indrapurogamAH || 1-41-59 

devA UchuH

vareNAnena bhagavanbAdhayiShyati no.asuraH |
tataH prasIda bhagavanvadho.apyasya vichintyatAm ||1-41-60
bhagavAnsarvabhUtAnAM svayaMbhUrAdikR^idvibhuH |
sraShTA cha havyakavyAnAmavyaktaH prakR^itirdhruvaH ||1-41-61 
sarvalokahitaM vAkyaM shrutvA devaH prajApatiH  |
provAcha bhagavAnvAkyaM sarvAndevagaNAMstadA ||1-41-62
avashyaM tridashAstena prAptavyaM tapasaH phalam |
tapaso.ante.asya bhagavAnvadhaM viShNuH kariShyati ||1-41-63
etachChrutvA surAH sarve vAkyam pa~NkajasaMbhavAt |
svAni sthAnAni divyAni jagmuste vai mudAnvitAH ||1-41-64
labdhamAtre vare chApi sarvAH so.abAdhata prajAH |
hiraNyakashipurdaityo varadAnena darpitaH ||1-41-65
AshrameShu mahAbhAgAnmunInvai shaMsitavratAn |
satyadharmaratAndAntAnpurA dharShitavAMstu saH ||1-41-66
devAmstribhuvanasthAMstu parAjitya mahAsuraH |
trailokyaM vashamAnIya svarge vasati dAnavaH |1-41-67
yadA varamadonmatto nyavasaddAnavo bhuvi |
yaj~niyAnkR^itavAndaityAndevAmshchaivApyayaj~niyAn ||1-41-68
AdityAshcha tato rudrA vishve cha marutastathA |
sharaNyaM sharaNaM viShNumupAjagmurmahAbalam ||1-41-69
vedayaj~namayaM brahma brahmadevaM sanAtanam |
bhUtaM bhavyaM bhaviShyaM cha prabhuM lokanamaskR^itam |
nArAyaNaM vibhuM devAH sharaNaM sharaNAgatAH ||1-41-70

devA UchuH

trAyasva  no.adya devesha hiraNyakashiporbhayAt |
tvaM hi naH paramo dhAtA brahmAdInAM surottama ||1-41-71
tvam hi naH paramo devastvaM hi naH paramo guruH |
utphullAMbujapatrAkShaH shatrupakShabhaya~NkaraH |
kShayAya ditivaMshasya sharaNyastvaM bhavasva  nah ||1-41-72

viShNuruvAcha

bhayaM tyajadhvamamarA hyabhayaM vo dadAmyaham |
tathaivaM tridivaM devAh pratipatsyatha mA chiram ||1-41-73
eSha taM sagaNaM daityaM varadAnena darpitam |
avadhyamamarendrANAM dAnavaM taM nihanmyaham ||1-41-74

vaishaMpAyana uvAcha

evamuktvA sa bhagavAnvisR^ijya tridasheshvarAn |
hiraNyakshipo rAjannAjagAma hariH sabhAm ||1-41-75
narasya kR^itvArdhatanuM siMhasyArdhatanuM prabhuH |
nArasiMheNa vapuShA pANiM saMspR^ishya pANinA ||1-41-76
jImUtaghanasaMkAsho jImUtaghananiHsvanaH |
jImUtaghanadIptaujA jImUta iva vegavAn ||1-41-77
daityaM so.atibalaM dIptaM dR^iptashArdUlavikramam |
dR^iptairdaityagaNairguptaM hatavAnekapANinA ||1-41-78
nR^isiMha eSha kathito bhUyo.ayaM vAmano.aparaH |
yatra vAmanamAshR^itya rUpaM daityavinAshakR^it ||1-41-79
balerbalavato  yaj~ne balinA viShNunA purA |
vikramaistribhirakShobhyAH kSobhitAste mahAsurAH |1-41-80
viprachittiH shibiH sha~NkurayaH sha~Nkustathaiva cha |
ayaHshirA shaMkushirA hayagrIvashcha vIryavAn || 1-41-81
vegavAn ketumAnugraH somavyagro mahAsuraH |
puShkaraH puShkalashchaiva vepanashcha mahArathaH ||1-41-82
bR^ihatkIrtirmahAjihvaH sAshvo.ashvapatireva cha |
prahlAdo.ashvashirAH kuMbhah saMhrAdo gaganapriyaH |
anuhrAdo hariharau varAhaH sha~Nkaro rujaH ||1-41-83
sharabhaH shalabhashchaiva kupanaH kopanaH krathaH |
bR^ihatkIrtirmahAjihvaH sha~NkukarNo mahAsvanaH ||1-41-84
dIrghajihvo.arkanayano mR^iduchApo mR^idupriyaH  |
vAyuryaviShTho namuchiH shaMbaro vijvaro mahAn 1-41-85
chandrahantA krodhahantA krodhavardhana eva cha |
kAlakaH kAlakeyashcha vR^itraH krodho virochanaH ||1-41-86
gariShThashcha variShThashcha pralambanarakAvubhau |
indratApanavAtApI ketumAnbaladarpitaH ||1-41-87
asilomA pulomA cha vAkkalaH pramado madaH |
svasR^imaH kAlavadanaH karAlAH kaishikaH sharaH ||1-41-88
ekAkShashchandrahA rAhuH saMhrAdaH sR^imaraH svanaH |
shataghnIchakrahastAshcha tathA parighapANayaH ||1-41-89
mahAshilApraharaNAH shUlahastAshcha dAnavAH |
ashvayantrAyudhopetA bhiNDipAlAyudhAstathA ||1-4-90
shUlolUkhalahastAshcha parashvadhadharAstathA |
pAshamudgarahastA vai tathA mudgalapANayaH ||1-41-91
nAnApraharaNA ghorA nAnAveShA mahAjavAH |
kUrmakukkuTavaktrAshcha shasholUkamukhAstathA ||1-41-92
kharoShTravadanAshchaiva varAhavadanAstathA |
bhImA makaravaktrAshcha kroShTuvaktrAshcha dAnavAH |
AkhudarduravaktrAshcha ghorA vR^ikamukhAstathA ||1-41-93
mArjAragajavaktrAshcha mahAvaktrAstathApare |
nakrameShAnanA shUrA go.ajAvimahiShAnanAH ||1-41-94
godhAshalyakavaktrAshcha krau~nchavaktrAshcha dAnavAH |
garuDAnanAH khaDgamukhA mayUravadanAstathA ||1-41-95
gajendracharmavasanAstathA kR^iShNAjinAMbarAH |
chIrasaMvR^itadehAshcha tathA valkalavAsasaH |
uShNIShiNo mukuTinastathA kuNDalino.asurAH ||1-41-96
kirITino laMbashikhAH kambugrIvAH suvarchasaH |
nAnAveShadharA daityA nAnAmAlyAnulepanAH ||1-41-97
svAnyAyudhAni saMgR^ihya pradIptAnyatitejasA |
kramamANaM hR^iShIkeshamupAvartanta sarvashaH ||1-41-98
pramathya sarvAndaiteyAnpAdahastatalaiH prabhuH |
rUpaM kR^itvA mahAbhImaM jahArAshu sa medinIm ||1-41-99
tasya vikramato bhUmiM chandrAdityau stanAntare |
nabhaH prakramamANasya nAbhyAM kila samAsthitau ||1-41-100
paraM prakramamANasya jAnudeshe sthitAvubhau |
viShNoratulavIryasya vadantyevaM dvijAtayaH ||1-41-101
hR^itvA sa pR^IthivIM kR^itsnAM jitvA chAsurapu~NgavAn |
dadau shakrAya tridivaM viShNurbalavatAM varaH ||1-41-102
eSha te vAmano nAma prAdurbhAvo mahAtmanaH |
vedavidbhirdvijairevaM kathyate vaiShNavaM yashaH ||1-41-103
bhUyo bhUtAtmano viShNoH prAdurbhAvo mahAtmanaH |
dattAtreya iti khyAtaH kShamayA parayA yutaH ||1-41-104
tena naShTeShu vedeShu prakriyAsu makheShu cha |
chAturvarNye  tu saMkIrNe dharme shithilatAM gate ||1-41-105
abhivardhati chAdharme satye naShTe.anR^ite sthite |
prajAsu shIryamANAsu dharme chAkulatAM gate ||1-41-106
sahayaj~nakriyA vedAH pratyAnItA hi tena vai |
chAturvarnyamasaMkIrNaM kR^itaM tena mahAtmanA ||1-41-107
tena haihayarAjasya kArtavIryasya dhImataH |
varadena varo datto dattAtreyeNa dhImatA ||1-41-108
etadbAhUdvayaM yatte mR^idhe mama kR^ite.anagha |
shatAni dasha bAhUnAM bhaviShyanti na saMshayaH ||1-1-109
pAlayiShyasi kR^itsnAM cha vasudhAM vasudhAdhipa |
durnirIkShyo.arivR^indAnAM dharmaj~nashcha bhaviShyasi ||1-41-110 
eSha te vaiShNavaH shrImAnprAdurbhAvo.adbhutaH shubhaH |
kathito vai mahArAja yathAshrutamariMdama |
bhUyashcha jAmadagnyo.ayaM prAdurbhAvo mahAtmanaH ||1-41-111
yatra bAhusahasreNa vismitaM durjayaM raNe |
rAmo.arjunamanIkasthaM jaghAna nR^ipatiM prabhuH ||1-41-112
rathasthaM pArthivaM rAmaH pAtayitvArjunaM yudhi |
dharShayitvA yathAkAmaM kroshamAnaM cha meghavat ||1-41-113
kR^itsnaM bAhusahasraM cha chichCheda bhR^igunandanaH |
parashvadhena dIptena j~nAtibhiH sahitasya vai ||1-41-114
kIrNA kShatriyakoTIbhirmerumandarabhUShaNA |
triHsaptakR^itvaH pR^IthivI tena niHkShatriyA kR^itA ||1-41-115 
kR^itvA niHkShatriyAM chaiva bhArgavaH sumahAtapAH |
sarvapApavinAshAya vAjimedhena cheShTavAn ||1-41-116
tasmin yaj~ne mahAdAne dakShiNAM bhR^igunandanaH |
mArIchAya dadau prItaH kashyapAya vasuMdharAm ||1-41-117
vAruNAMsturagA~nChIghrAnrathaM cha rathinAM varaH |
hiraNyamakShayaM dhenUrgajendrAMshcha mahAmanAH |
dadau tasminmahAyaj~ne vAjimedhe mahAyashAH ||1-41-118
adyApi cha hitArthAya lokAnAM bhR^igunandanaH |
charamANastapo dIptaM jAmadagnyaH punaH punaH |
tiShThate devavaddhImAnmahendre parvatottame ||1-41-119 
eSha viShNoH sureshasya shAshvatasyAvyayasya cha |
jAmadagnya iti khyAtaH prAdurbhAvo mahAtmanaH ||1-41-120
chaturviMshe yuge chApi vishvAmitrapuraHsaraH |
rAj~no dasharathasyAtha putraH padmAyatekShaNaH ||1-41-121
kR^itvA.a.atmAnaM mahAbAhushchaturdhA prabhurIshvaraH |
loke rAma iti khyAtastejasA bhAskaropamaH ||1-41-122
prasAdanArthaM lokasya rakShasAM nidhanAya cha |
dharmasya cha vivR^iddhyarthaM jaj~ne tatra mahAyashAH ||1-41-123
tamapyAhurmanuShyendraM sarvabhUtapatestanum |
yasmai dattAni chAstrANi vishvAmitreNa dhImatA ||1-41-124
vadhArthaM devashatrUNAM durdharANi surairapi |
yaj~navighnakaro yena munInAM bhAvitAtmanAm ||1-41-125
mArIchashcha subAhushcha balena balinAM varau |
nihatau cha nirAshau cha kR^itau tena mahAtmanA ||1-41-126
vartamAne makhe yena janakasya mahAtmanaH |
bhagnaM mAheshvaraM chApaM krIDatA lIlayA purA ||1-41-127
yaH samAH sarvadharmaj~nashchaturdasha vane.avasat | 
lakShmaNAnucharo rAmaH sarvabhUtahite rataH ||1-41-128
rUpiNI yasya pArshvasthA sIteti prathitA janaiH |
pUrvochitA tasya lakShmIrbhartAramanugachChati ||1-41-129
chaturdasha tapastaptvA vane varShANi rAghavaH |
janasthAne vasankAryaM tridashAnAM chakAra ha |
sItAyAH padamanvichCha.NllakShmaNAnucharo vibhuH ||1-41-130
virAdhaM cha kabandhaM cha rAkShasau bhImavikramau |
jaghAna puruShavyAghrau gandharvau shApavIkShitau ||1-41-131
hutAshanArkendutaDidghanAbhaiH
prataptajAmbUnadachitrapu~NkhaiH |
mahendravajrAshanitulyasAraiH 
sharaiH sharIreNa viyojitau balAt ||1-41-132
sugrIvasya kR^ite yena vAnarendro mahAbalaH |
vAlI vinihato yuddhe sugrIvashchAbhiShechitaH ||1-41-133
devAsuragaNAnAM hi yakShagandharvabhoginAm |
avadhyaM rAkShasendraM taM rAvaNaM yudhi durjayam ||1-41-134
yuktaM rAkSkasakoTIbhirnIlA~njanachayopamam |
trailokyarAvaNaM ghoraM rAvaNaM rAkShaseshvaram ||1-41-135
durjayaM durdharaM dR^iptaM shArDUlasamavikramam |
durnirIkShyaM suragaNairvaradAnena darpitam ||1-41-136
jaghAna sachivaiH sArdhaM sasainyaM rAvaNaM yudhi |
mahAbhraghanasaMkAshaM mahAkAyaM mahAbalam ||1-41-137
tamAgaskAriNam ghoraM paulastyam yudhi durjayam |
sabhrAtR^iputrasachivaM sasainyaM krUranischayam ||1-41-138
rAvaNaM nijaghAnAshu rAmo bhUtapatiH purA |  
madhoshcha tanayo dR^ipto lavaNo nama dAnavaH ||1-41-139
hato madhuvane vIro varadR^ipto mahAsuraH |
samare yuddhashauNDena tatha chaAnye.pi rAkShasAH ||1-41-140
etAni kR^itvA karmANi rAmo dharmabhR^itAM varaH |
dashAshvamedhA~njArUthyAnAjahAra nirargalAn ||1-41-141
nAshrUyantAshubhA vAcho nAkulaM mAruto vavau |
na vittaharaNaM tvAsIdrAme rAjyaM prashAsati ||1-41-142
paryadevanna vidhavA nAnarthAshchAbhavaMstadA |
sarvamAsIjjagaddAntam rAme rAjyaM prashAsati ||1-41-143
na prANinAM bhayaM chApi jalAnilanighAtajam |
na cha sma vR^iddhA bAlAnAM pretakAryANi kurvate ||1-41-144
brahma paryacharatkShatraM vishaH kShatramanuvratAH |
shUdrAshchaiva hi varNAMstrI~nChuShrUShantyanahaMkR^itAH |
nAryo nAtyacharanbhartR^InbhAryAM nAtyacharatpatiH ||1-41-145
sarvamAsIjjagaddAntaM nirdasyurabhavanmahI |
rAma eko.abhavadbhartA rAmaH pAlayitAbhavat ||1-41-146
AyurvarShasahasrANi tathA putrasahasriNaH |
arogAH prANinashchAsanrAme rAjyaM prashAsati ||1-41-147
devatAnAmR^iShINAM cha manuShyANAM cha sarvashaH |
pR^ithivyAM samavAyo.abhUdrAme rAjyaM prashAsati ||1-41-148
gAthA apyatra gAyanti ye purANavido janAH |
rAme nibaddhatattvArthA mAhAtmyaM tasya dhImataH || 1-41-149
shyAmo yuvA lohitAkSho dIptAsyo mitabhAShitA |
AjAnubAhuH sumukhaH siMhaskandho mahAbhujaH ||1-41-150
dasha varShasahasrANi dasha varShashatAni cha |
ayodhyAdhipatirbhUtvA rAmo rAjyamakArayat ||1-41-151 
R^iksAmayajuShAM ghoSho jyAghoShashcha mahAtmanaH |
avyuchChinno.abhavadrAjye dIyatAM bhujyatAmiti ||1-41-152
sattvavAnguNasaMpanno dIpyamAnaH svatejasA |
atichandraM cha sUryaM cha rAmo dAsharathirbabhau ||1-4-153
Ije kratushataiH puNyaiH samAptavaradakShinNaiH |
hitvAyodhyAM divaM yAto rAghavaH sa mahAbalaH ||1-41-154
evameShA mahAbAhurikShvAkukulanandanaH |
rAvaNaM sagaNaM hatvA divamAchakrame prabhuH ||1-41-155

vaishaMpAyana uvAcha 

aparaH keshavasyAyaM prAdurbhAvo mahAtmanaH |
vikhyAto mAthure kalpe sarvalokahitAya vai ||1-41-156
yatra shAlvaM cha maindaM cha dvividaM kaMsamevacha |
ariShTamR^iShabhaM keshiM pUtanAM daityadArikAm ||1-41-157
nAgaM kuvalayApIDaM chANUraM muShTikaM tathA |
daityAnmAnuShadehasthAnsUdayAmAsa vIryavAn ||1-41-158
ChinnaM bAhusahasraM cha bANasyAdbhutakarmaNaH |
narakasya hataH saMkhye yavanashcha mahAbalaH ||1-41-159
hR^itAni cha mahIpAnAM sarvaratnAni tejasA |
durAchArAshcha nihatAH pArthivAshcha mahItale ||1-41-160
navame dvApare viShNuraShTAviMshe purAbhavat |
vedavyAsastathA jaj~ne jAtUkarNyapuraHsaraH ||1-41-161
eko vedashchaturdhA tu kR^itastena mahAtmanA |
janito bhArato vaMshaH satyavatyAH sutena cha ||1-41-162
ete lokahitArthAya prAdurbhAvA mahAtmanaH |
atItAH kathitA rAjankathyante chApyanAgatAH ||1-4-163
kalkirviShNUyashA nAma shaMbhalaM grAmake dvijaH |
sarvalokahitArthAya bhUyashchotpatsyate prabhuH ||1-4-164
dashamo bhAvyasaMpanno yAj~navalkyapuraHsaraH |
kShapayitvA cha tAnsarvAnbhAvinArthena choditAn ||1-4-165
ga~NgAyamunayormadhye niShThAM prApsyati sAnugaH |
tataH kule vyatIte tu sAmAtye sahasainikam ||1-4-166
nR^ipeShvatha pranaShTeShu tadA tvapragrahAH prajAH |
rakShaNe vinivR^itte cha hatvA chAnyonyamAhave ||1-4-167
parasparahR^itasvAshcha nirAkrandAH suduHkhitAH |
evaM kaShTamanuprAptAH kalisandhyAMshakaM tadA ||1-4-168
prajAH kShayaM prayAsyanti sArdhaM kaliyugena ha |
kShINe kaliyuge tasmiMstataH kR^itayugaM punaH |
prapatsyate yathAnyAyaM svabhAvAdeva nAnyathA ||-4-169
ete chAnye cha bahavo divyA devaguNairyutAH |
prAdurbhAvAH purANeShu gIyante brahmavAdibhiH ||1-41-170
yatra devApi muhyanti prAdurbhAvAnukIrtane |
purANaM vartate yatra vedashrutisamAhitam ||1-31-171
etaduddeshamAtreNa prAdurbhAvAnukIrtanam |
kIrtitaM kIrtanIyasya sarvalokaguroH prabhoH ||1-41-172
prIyante pitarastasya prAdurbhAvAnukIrtanAt |
viShNoratulavIryasya yaH shR^iNoti kR^itA~njaliH ||1-41-173
  etAstu yogeshvarayogamAyAH
  shrutvA naro muchyati sarvapApaiH |
  R^iddhiM samR^iddhiM vipulAMshcha bhogAn
  prApnoti sarvaM bhagavatprasAdAt || 1-41-174

iti shrImanmahAbhArate khileShu harivaMshe  harivaMshaparvaNi
prAdurbhAvAnusa~Ngraho nAmaikachatvAriMsho.adhyAyaH