Harivamsha, volume II, Appendix II, BORI, 1971 shrIgaNeshAya namaH hari OM sheShadharmaprakaraNam itranslated by A. Purushothaman, purushothaman_avaroth @yahoo.com shrIkR^iShNayudhiShThirasaMvAdaH atha te munayaH sarve shaunakAdyA mahaujasaH l sUtaM dharmavidAM shreShThaM paprachChUridamAdhR^itAH ll 1-1 sUta sUta mahAbhAga sarvashAstravishAradaH l vyAsaprasAdAtsarvaM tvaM vetsi dharmamasheShataH ll 1-2 bhAratIyAni shastrANi vichitra phalavanti cha l vichitra kathayopetA bhAratIyAH shrutAH kathAH ll 1-3 shrIkR^iShNacharite divye harivaMshe yadadbhutam 1 dharme dharmavidAM shreShTha taM naH shamsitumarhasi ll 1-4 sUta uvAcha etadarthe mahApraj~no janamejayabhUpatiH l pR^iShTavAn munishArdUlaM vaishaMpAyanamarthavit ll 1-5 janamejaya uvAcha bhArate sarvashAstrANi shrutAni vividhAni cha l dharmANi cha vichitrANi prathitAni mahAtmanAm ll 1-6 pANDUnAM kauravendrANAM kathAH puNyArthadAyikAH 1 yAdavendrasya kR^iShNasya charitaM mahadadbhutam ll 1-7 harivaMshe bhagavatA pitR^idevodbhavAH kathAH l yAdavendrasya charitaM bhaumakaMsanibarhaNam ll 1-8 kailAsayAtrapramukhAshcharitAH sarvataH shubhAH 1 proktAshcha bahavo dharmAH shrutAH paramapAvanAH ll 1-9 anuktaM bhavatA tatra kiMchichCheShaM bhavedyati l vimR^ishya cha bhavAnnUnaM sUkShmaM dharmye bahupradam ll 1-10 brUhi me kR^ipayA vipra lokasyAsya vishuddhaye l yadyadrahasyamAchaShTa pANDUnAM vR^iShNinandanaH ll tattadsaMgR^ihya kR^ipayA vada me bhUsurottama ll 1-11 sUta uvAcha ityukto rAjasiMhena bhAratena mahAtmanA l dhyAtvA muhUrtaM viprendro hyapashyaddharmasaMhitAm ll 1-12 vaishaMpAyana uvAcha shR^iNu rAjanmahAshcharyaM gaditaM dharmavittamaiH l kR^iShNAmR^itamiti khyAtaM sAkShAdbhagavatoditam ll 1-13 dharmANi cha vichitrANi sarveShAM sulabhAni cha l narakANi cha sarvANi yAtanA bahuvistarAH l 1-14 devadevasya karmANi viShNoH sarvAtmanaH prabhoH l muktipradAni bhaktAnAM charitAni mahAtmanAm ll 1-15 annagobhUmidAnAni satsa~NgAtprApyate tu yat l sALagrAmashilAyAM tu yatphalam prochyate budhaiH ll 1-16 ekAdashIvrate chaiva ga~NgAsnAne cha yatphalam l annapAnIyadAne tu hyatithInAM cha pUjane ll 1-17 viShNoH pradakShiNe yachcha namaskAre mahAtmanAm l garbhe jananyA yadghoraM saMsArasya cha kaShTatAm ll 1-18 R^iNinAM dhaninAM chaiva narakaM svargameva cha l kAveryA mahimAM chaiva pampAyAH phalamuttamam ll 1-19 kumbhakoNe cha kAveryAshchandrapuShkariNItaTe l ranganAthasya mAhAtmyaM kAveryAH snAnavaibhavam ll 1-20 shrIshailashikhare yachcha ve~NkaTAdrau mahAgirau l shrIhasthishikhare puNyaM praviShtAnaM mahAtmanAm ll 1-21 siMhAdrau hemakUTe cha virUpAkShasya darshane l jayantyA mahimA chaiva navamyA mahimA tathA ll 1-22 shivArchanena yatpuNyaM shivarAthrivrate tathA l chAturmAsya vrate puNyaM chaitrAdau mAsi yatphalam ll 1-23 ravInduvArayoH puNyaM dhanurmAsaprapUjanam l pUjane yattu mahatAM yatInAM brahmachAriNAm ll 1-24 vichitrANi cha dAnAni phalAni vividhAni cha l mArgANi narakAmbhodheH papinAM durgagAminAm ll pathi bhogam cha yAnAni mArgANi svargagAminAm ll 1-25 etAnananyAn mahAbhAgo dharmaputraH sahAnujaH l draupadyA saha dharmAtmA yadavendrAtprashushruve ll 1-26 devatAnamR^iShINAM cha dvijAnAm yaj~nashIlinAm l madhye dharmAnprashushrAva kR^iShNe vadati dharmavit ll 1-27 jamanejaya uvAcha kadA provAcha bhagavAn kasmindeshe yadUttamaH l etadAchakShva viprendra kR^iShNavAkyAmR^itaM hi me ll 1-28 vaishaMpAyana uvAcha rAjyadbhrasHTo mahAteja dharmaputraH sahAnujaH l pA~nchAlyA saha dharmAtmA kAmyakaM vanamAvishat ll 1-29 duHkhite samanuprApte dharmaputre mahAvanam l etadj~nAtvA yadushreShTho hyantharyAmI jagatpatiH ll 1-30 pattInAM shatasAhasraiH kA~nchanADhyairmahArathaiH l niyutaiH patAkasaMyuktai kiMkiNIdAmashobhitaiH ll 1-31 saptabhiH saptasAhasrairrashvaiH kAshmIrajairvR^itaH l nIlajImUtasaMkAshairmattadviradakoTibhiH ll 1-32 sainyaistu saMvR^itaH shUraH shyAmamUrtiH pratApavAn l Ayayou hastinapuraM vidureNa samAgataH ll 1-33 samAgataM hariM j~nAtva bhIShmo vai bhItisaMyuta l drutamAgatya bhavanAtsvagR^ihaM samupAnayat ll 1-34 kalpavitkalpayAmAsa hyarghe pAdyaM mahAtmane 1 svAgataM te jagannAtha kR^itArtho.ahaM tavAgamAt ll 1-35 tava saMsmaraNAdeva sarvapApakShayo bhavet l asaMsthave vA svapne vA kIrtistava sukhapradA ll 1-36 dR^iShTamatre jagatyonau kiM saMpannaM bhavenmama l tavaiva charaNambhojaM yoginAmapi durlabham ll 1-37 purA saMchitapuNyena labdhametanmayAnagha l bhavAntarehaM niShpApo bhaveyam jagadIshvara ll 1-38 anyathA durlabhaM hyadya kathaM tvaddarshanaM mama l ityevaM prabhuravyaktvaH svaprakAsho nira~njanaH ll 1-39 gA~Ngeyena mahAbhAgo babhAShe vadatAM varaH l ubhAbhyAM satkR^ito nAtho lokAnAM prabhuravyayaH ll 1-40 bhAsayantaM disho bhAbhirvichitramaNimaNDapam l sasmitaM viduraM dR^ishtvA bhIShmaM chedamuvAcha ha ll 1-41 gA~Ngeya shR^iNu madvAkyaM pANDavA dharmatatparAH l sthitepi tvayi dharmiShThe kimarthaM vanavAsinaH ll 1-42 madbhaktAn pANDavAnviddhi teShAM syuH kathamApadaH l sAdhUnAM vai kR^itaH kleshasteShAM bhavati shAshvatam ll 1-43 ityuktvA tUrNamutthAya gR^ihItvA karapallavam l bhIShmasyabhItimutpAdya gAndhAryAstanayasya cha ll 1-44 ApR^ichChaya viduraM kR^iShNaH prayayou kAmyakaM vanam l gA~Ngeyasahito dhImAnkR^iShNo yadukulottamaH ll 1-45 apashyAdbhrAtR^ibhirdIptai sevyamAnamM yudhiShThiram l ekastrasthamudArA~NgaM yajvabhi pariveShTitam ll 1-46 R^iShivipragaNaiH sAdhairdharmasaMvAdatatparaiH l purANadharmashAstraj~naistathA vedAntavedibhiH ll 1-47 sAbdikaistArkikaishchaiva jyotiHshAstravishAradaiH 1 R^igyajuHsAmAtharvaj~naiH shrau tasmArtavishAradai ll 1-48 kAvyAlaMkAratatvaj~naiH ShadbhAShAniratairdvijaiH l kAvyakartR^ibhiranyaishcha nATakeShuvishAradaiH ll 1-49 gAndharvashAstranipuNairlakShaNaj~nairmahAtmabhiH l etairanyairmahAbhAgaiH sevyamAnaM dadarsha ha ll 1-50 tasminnavasare dhImAn dharmaputraH pratApavAn l bhrAtR^ibhirbodhito dR^iptairbalibhiryuddhakA~nkShibhiH ll 1-51 yuddhameva varaM j~nAtvA kauravendreNa shatruNA l digdantisadR^ishaiH sUraiH khaDgashUladharaiH shubhaiH ll 1-52 raktAkShairbhImavadanair gadadaNDabhayaMkaraiH l suyodhanamahaM hanmi pAsyAmi rudhiram bhR^isham ll 1-53 iti vAdibhiratyugrairbhrAtR^ibhiH sahitotthitaH l gamanAya matiM chakre dharmaputraH pratApavAn ll 1-54 sa~ngAtsaMjAyate kamaH kamAdkrodho.abhijAyate l krodhAdbhavati saMmohaH saMmohAdsmR^itivibhramaH ll 1-55 smR^itibhraMshAd buddhinAsho buddhinAshad pranashyati l etajj~nAtvA tu matimAn sa~ngaM pariharedbudhaH ll 1-56 shrIkR^iShNa jagatAmIsha dharmabandho mahesvara l pAhi satyaM pratij~nAM cha lokanAtha namostu te ll 1-57 ityevam dharmajo vidvandharmalopabhayAdsudhIH l chintayAmAsa govindaM sarvagaM bhaktavalsalam ll 1-58 tarShastathA hi sukR^itanna lopayati kiMchana l suravR^ikSho yathA kAmamIpsitAnAM prayashchati ll 1-59 dUre niveshitabalau kR^iShNaga~NgasutAvubhau l dadarsha dharmajaH shrImAnsukR^itI bhrAtR^ibhiH saha ll 1-60 tadA viprAn puraskR^itya kandamUlaphalai saha l Ali~nganaM namaskAramarghyapAdyaM chakAra ha ll 1-61 madhye tu parNashAlAyAmupaveshya tu viShtare l paprachCha kushalaM rAjA kR^iShNaga~NgAsutAvubhau ll 1-62 svAgataM te yadushreShTha kimihAgamanaM prabho l bandhuhInAnkR^ishAnasmAnbandhubhiH parivarjitAn ll 1-63 pashya kR^iShNa mahAbhAga prItirnanu tavaiva hi l sakAmo bhavitA tanna praj~nAchakShustadAtmajAH ll 1-64 tAta priyamidaM sarvamasmAkaM charitaM tava l evamuktvA dharmasuto bAShpavyAkulalochanaH ll 1-65 kR^iShNaM tu sarvagaM j~nAtva tanmAyAM cha duratyayAm l atiShTanmaunamAshritya bhrAtR^ibhiH pariveShTitaH ll 1-66 kR^iShNo bhaktapriyaH shrImAn bhaktAnAM duHkhanAshanaH l bhaktAnAM charitaM dR^iShTvA prAha bhIShmaM mahAmanAH ll 1-67 pashya bhIShma mahAbhAgAnsatyashIlAndR^iDhavratAn l matpriyAndharmaniratAnmayi saMsaktamAnasAn ll nirasUyAparAnetAnahaMkAravivarjitAn ll 1-68 bhIShma uvAcha kimAshcharyamidaM deva tvadbhaktAnAM mahAtmanAm l tvayyAveshitachittAnAmAshramAchArachAriNAm ll 1-69 tvAm vinA devadevesha gatimanyAm na lakShaye l tasmAdetAnmahAbhAga rakSha tvam bhaktavatsala ll 1-70 kR^iShAnAmapi bhaktAnAM sAyUjyaM hi prayachChasi l tejasvinAmabhaktAnAM dhruvaM nirayameva hi 1-71 shrIbhagavAnuvAcha bhIShma tvametanAshvasya satyashIlAnmahAbalAn l bodhayasva mama j~nAnaM mayi bhaktiM sukhapradAm ll 1-72 manniveshitachittAnAM mayyAveshitakarmaNAm l iha loke paratrApi nAsti nAsti mahadbhayam ll 1-73 vaishaMpAyana uvAcha tatastu lokasya charAcharasya trAtAramIshaM prabhumaprameyam l sR^iShTyantakaM taM praNamayya mUrdhnA ga~NgAsuto vaktumupakrame cha ll 1-74 November 12, 2008