Harivamsha, volume II, Appendix II, BORI, 1971 shrIgaNeshAya namaH hari OM itranslated by A. Purushothaman, purushothaman_avaroth @yahoo.com sheShadharmaprakaraNam 21 yamamArgavistAraH yudhiShThira uvAcha kathitaM bhavatA sarvaM dharmAdharmaM yadUttama | idAnIM shrotumichChAmi narakAnabhidhAnataH || 21-1 dharmAdharmasya vistAraM pApinAM bhayadAyakaM | sukhadaM puNyashIlAnAM madhye madhye yamasya cha || 21-2 shrIbhagavAnuvAcha nAmadheyAni vakShyAmi narakANAM mahAmate | saMkhyAtuM nApi shaknomi teShAM mukhyaM shR^iNuShva ha || 21-3 tapano vAlukAkumbho mahArauravarauravau | kAlasUtraM niruchChvAso hyasipatrapramardanau || 21-4 himotkaTamahAshUlau mUshAkUpaM cha shAlmali | shvabhakSho mUtrapAnaM cha vaitaraNyAM mahAsvanam || 21-5 taptashUlaM taptashilA purIShAhArameva cha | gajashonitakUpaM cha malashoNitabhojanam || 21-6 shvamAMsabhojanaM chaiva vahnijvAlApraveshanam | shilAvR^iShThiH shAstravR^iShTirvahnivR^iShTirmarutpatat || 21-7 kShArodakaM choShNatoyaM taptAyaH piNDabhakShaNam | adhaHshiraHshoShaNaM cha taptapAShANadAraNam || 21-8 purIShalepanaM chaiva tathA krakachadAraNam | retaHpAnaM mahAdAraM sarvasaMdhiShu dAhanam || 21-9 a~NgArashayanaM chaiva kabandhabhrAmayantrakam | kShaNikachChedanaM chaiva tapanotpAtane tathA || 21-10 pAshabandhaM dhUmapAnaM tathA shUlAnurohaNam | asthibhedaM pittapAnaM tathA lavaNabhakShaNam || 21-11 snAyuchChedaM shilApIDA tathA pAShANadhAraNam | shleShmamAMsamayAhAraM vR^ikShAgrapatanaM tathA || 21-12 jalAntarmajjanaM chaiva shayanaM kaNTakopari | pipIlikAdidashanaM tathA vRishchikapIDanam || 21-13 astrashasrAdishayanaM tathA mahiShamardanam | sUchiprakShepaNaM chaiva netrayornakhasaMdhiShu || 21-14 shishne cha vRiShaNe chaiva hyayobhArasya bandhanam | taptAyaHshayanaM chaiva taptashItAmbusechanam || 21-15 atyuShNasikatAsnAnaM tathA dR^iShadi shIrNanam | vyAghrarAkShasapIDA cha taptapAShANabhakShaNam || 21-16 evamAdyA mahAbhAga narakAH koTikoTishaH | ahaM vaktuM na shaknomi kimutAnyo mahIpate || 21-17 shR^iNu pANDava vakShyAmi yamamArgaM suduHsaham | sukhadaM puNyashIlAnAM pApinAM bhayadAyakam || 21-18 ShaDashItisahasrANi yojanAni nareshwara | yamagAgasya vistAraH pApinAM bhayadAyakaH || 21-19 ye narAH puNyashIlAstu te yAnti sukhino nR^ipa | gandharvaiH stUyamAnAshcha apsarogaNasevitAH || 21-20 sudhApAnaM prakurvantaH prayAnti svargamandiram | dharmashUnyA narA yAnti duHkhena yamayAtanAm || 21-21 pretabhUtA vivastrAshcha shuShkakaNThoShTatAlukAH | krandanto visvaraM dInA yAnti tatpathi pApinaH || 21-22 hanyamAnA yamabhaTaiH pratodAdyaistathAyudhaiH | itastataH pradhAvanto yAnti duHkhena tatpathi || 21-23 shvAnajambUkashabdaishcha kampamAnAH sudAruNaiH | daMshayanto mahAnAgairyAnti duHkhena tatpathi || 21-24 kvachittApaH kvachidvahniH kvachitsaMtaptakardamaH | saMtaptasaikatAshchaiva tIkShNadhArAH shilAH kvachit || 21-25 kvachida~NgAravR^iShTishcha shilAvR^iShTishcha duHsahA | jalopalasamAvR^iShTiruShNAmbuvarShaNaM tathA || 21-26 kShArakardamavR^iShTishcha mahAvAtAnvito marut | uShNakardamavR^iShTishcha shikhAvAnsamarutkvachit || 21-27 kvachitkaNTakavR^iShTishcha duHkhArohashilAH kvachit | gADhAndhakArakUpAshcha kaNTakAvaraNaM mahat || 21-28 vaprAgrArohaNaM chaiva kandarasya praveshanam | sharkarAshcha tathA loShTAH sUchitulyAshcha kaNTakAH | shaivAlaM cha kvachinmArge kvachitkIchakapa~NktayaH || 21-29 vyAghrarAkShasayUthaishcha mattadantisamAkule | vR^ikagomAyusaMkIrNe R^ikShasiMhabhayAkule | shuShkapAdapasaMkIrNe ChAyAhIne himotkaTe || 21-30 viShajvAlAkulairnagairvR^ishchikaiH paripUrite | ka~NkavAyasagR^idhrANAM ChAyAyukte mahAsvane || 21-31 nirUdake mahAghore yUthanAdairbhayaMkare | chaNDArkakiraNairghore yAnti duHkhena tatpathi || 21-32 purograiH sha~NkubhistIkShNaiH khachite bhR^ishadAruNe | adhomukhAH kR^iShyamANAH pApino yAnti tatpathi || 21-33 evaM bahuvidhaiH kleshorniruchChvAse tu tatpathi | kroshantashcha rudantashcha mlAnavaktrAshcha pApinaH || 21-34 pAshena yantritAH kechitkR^iShyamANAstathA~NkushaiH | shastrAgraistudyamAnAshcha pR^iShThataH pArshvataH pathi || 21-35 nAsAgrapAshakR^iShTAshcha kaNThapAshaistathApare | karNapAshaiH kR^iShNamANA gale protAstathAparai || 21-36 pAdAgrapAshakR^iShTAshcha kechichChastraiH prabAdhitAH | vahantashchAyasaM bhAraM shishnAgreNa prayAnti vai || 21-37 adhobhAradvayaM kechinnAsAgreNa tathApare | karNAbhyAM cha tathA kechidvahanto yAnti pApinaH || 21-38 kechipR^iShThasthapAShANA ashmAbhirghaTTitAH pare | kechichChR^i~NkhalitA yAnti tADyamAnAstathApare || 21-39 niruchChvAsatayA kechitkechichChAditalochanAH | ChAyAjalavihIne tu pathi yAnti suduHkhitAH || 21-40 shochantaH svAni karmANi rudantashcha muhurmuhuH | shUlaprotamukhAH kechitprayAnti yamamandiram | pradIpairdahyamAnAshcha hyulUkairdAruNairbhR^isham || 21-41 tR^iNairAchChAditAH kechiddahyamAnA samantataH | adhomukhAH kR^iShyamANAH kechitsaMtaptakardame || 21-42 taptasaikatamArgeShu kechinmagnAH prayAnti vai | bR^ihachChilAM vahantashcha shavaM kechit prayAnti vai || 21-43 bhakShyamANA svamAMsAni pibanto rudhiraM svakam | gaLabandhairmahAnAgairdashyamAnA viShAgnibhiH || 21-44 vahantaH kaNTakachayaM shvabhirdaShTAH prayAnti vai | gaLaprotairghaTIyantrairlambamAnAH prayAnti vai || 21-45 kharamAruhya kechittu kechidvai shvAnajambukau | kAkagR^idhraM tatholUkaM siMhaM vyAghraM tathA vR^ikaM | Aruhya pApino yAnti yamalokaM bhayAvaham || 21-46 kharashvamAMsanichayaM bhu~njanto yAnti pApinaH | purIShamUtranichayaM pibantaH pApinaH pathi || 21-47 hA hato.asmi hato.asmIti krandamanAstathApare | taptAyaH piNDavadanAH sUchipUritalochanAH || 21-48 bhagnadantoruja~NghAshcha gajadantaiH prahAritAH | suduHkhitAH prayAntyeva pApinaH pANDunandana || 21-49 pishAchairbhakShitAH kechitvyAghrairvR^ikagaNaistathA | rAkShasairbhakShitAH kechiDDAkinIkulasaMkulaiH || 21-50 kUShmANDabhairavagaNairmahAgajakarAdibhiH | R^iShabhaiH khAditAH kechinmahiShaiH khaDgashR^i~NgibhiH | jIrNamAMsaM vahantashcha shuShkAstinichayAni te || 21-51 mahAvarAhayUthaishcha dAritA yAnti pApinaH | ahaMkArayutA hytra tatra rAkShasabhakShitAH || 21-52 paradAraratA hyatra tatra shishnairviyojitAH | paradravyApahartAraH kharAbhyAM viniyojitAH || 21-53 magnadehA mahAkUpe kR^iShyamANAH shvabhistathA | prayAnti narashArdUla narakaM dAruNaM bhR^isham || 21-54 shUlairutkR^iShya mAMsAni ChinnadehAstathApare | ChinnadehA vahantashcha svashiraH karasaMpuTe | prayAnti prANinaH pApA brahmaghnA nirghR^iNAstathA || 21-55 svabhujaM kechidutkR^itya khAdanto yAnti pApinaH | hA putreti rudantashcha hA tAteti tathApare || 21-56 hA ambeti tathA chAnye ha sakheti tathApare | priye kAnte mama sakhi trAhityuktvA tathApare || 21-57 mahArAja mahAbhAga rakSha mAM sharaNAgatam | tvaM pAlayeti satataM prayAnti prANalolupAH || 21-58 vismR^itya svAni karmANi mUDhA evaM vadanti hi | maunamAshritya yAntyeva karmaj~nA kurunandana | evaM bahuvidhAkAraM pApino yAnti tatpathi || 21-59 shrutvaivaM narakaM rAjandharmaputro yudhiShThiraH | mUrchChito bhrAtR^ibhiH sArdhaM bhItabhIto vyatiShThata || 21-60 j~nAtvA taM puNDarIkAkShaH kampamAnaM yudhiShThiram | mA bhaiShIrityuvAchedaM tvaM rAjandharmatatparaH || 21-61 shrIbhagavAnuvAcha dharmiShThAnAM gatIM vakShye tava prItyai narAdhipa | nibodhata surairjuShTAM sukhadAM tatra shAshvatIM || 21-62 dharmiShThA ye narashreShThA dAnashIlAH subuddhayaH | atIva sukhasaMpannAH prayAnti yamamandiram || 21-63 annadA ye cha dharmiShThA bhu~njantaH svAdu yAnti vai | nIradA ye tu sukhinaH pibanta kShIramuttamam || 21-64 ghR^itadA madhudAshchaiva kShIradAshcha nR^ipottama | sudhApAnaM prakurvanti prayAnti yamamandiram || 21-65 shAkadaH pAyasam bhu~njandIpadaH prajvalandishaH | vastrado rAjashArdUla divyAmbaradharo yayau || 21-66 alaMkAraprado yAti pUjyamAno.amaraiH saha | godAnena naro yAti sarvakAmasamanvitaH || 21-67 bhUmido gR^ihadashchaiva vimAne sarvasaMpadA | apsarogaNasamkIrNaH krIDanyAti yamAlayam || 21-68 hayado gajadashchApi yAnadashcha nR^ipottama | yamAlayaM vimAnena yAti bhogasamanvitaH || 21-69 ajado.anDvadashchaiva kR^iShNAjinamahipradaH | phaladaH puShpadashchaiva yAti saMtoShasaMyutaH || 21-70 tAmbUlado naro yAti tuShTAtmA yamamandiram | vidyAdAnarato yAti pUjyamAno.abjajanmanA || 21-71 sarvabhUtadayAyuktaH pUjyamAno.amaraiH sadA | purANapaThako yAti pUjyamAno munIshvaraiH || 21-72 shR^iNvanti satataM ye tu purANaM manujeshvara | te chandradhavalairyanaiH prayAnti yamamandiram || 21-73 j~nAnapUrNA narA yAnti kR^ite ye tu yamAlayam | tretAyAM tapasA lokaM mama prANeshvarasya ha || 21-74 dvApare yaj~navidhinA prayAnti padamavyayam | kalau yuge narashreShTha purANashravaNAnnaraH | prayAnti paramaM sthAnaM yatra gatvA na shochati || 21-75 kalau yuge manuShyANAM purANashravaNAnmama | kIrtanAtrAjashArdUla mama lokaM bhaviShyati || 21-76 purANashravaNAnmartyaH putrapautrAdisaMyutaH | bhuktvA bhogAnyathAkAmaM tadante mAmupaiti cha || 21-77 kalau devAH prashaMsanti purANashravaNaM param | parAM muktimavApnoti satyaM satyaM mayoditam || 21-78 AtmArthaM vA parArthaM vA yo vadeddharmasaMhitAm | prayAnti sukhamargeNa devalokaM sukhAvaham || 21-79 dharmashAstre matiryasya vartate kurunandana | gAndharvaiH stUyamAnastu sa yAti yamamandiram || 21-80 uttamAshvairnarA yAnti kechidyAnena dharmiNa | gajoShTravR^iShabhairyAnti vimAnena cha bhArata || 21-81 chaturdantamayaM yAnamArUDhA yAnti tatpathi | yAnti devagaNaiH sArdhaM divyarUpadharA divaM || 21-82 rathaM maNimayaM divyaM jAmbUnadapariShkR^itam | Aruhya sukhitA yAnti dharmiShThA pANDunandana || 21-83 kechidvimAnamAruhya sUryakAntisamaprabham | prayAnti narashArdUla mama lokaM sukhapradam || 21-84 ChatrachAmarasaMyuktaM sevyamAnApsarogaNaiH | te chandradhavalairyAnaiH prayAnti mama mandiram || 21-85 chaitranandanasaMkAshaM vanaM prApya pathi prabho | krIDayitvA yathAkAmaM prayAnti mama mandiram || 21-86 sha~NkhinashchakriNo bhUtvA tulasIvanaropakAH | prayAnti mama lokaM vai puShpArAmapravartakAH || 21-87 vratopavAsaniratAH pa~nchayaj~naparAyaNAH | jvalanto yAnti rAjendra satyalokaM bahushrutAH || 21-88 brahmapratiShThAkartArastathA vaivAhadharmadAH | anAthaviprabhartAraH prayAnti mama mandiram || 21-89 nityadAnaparAH rAjannityaM vipraprapUjakAH | viprapAdodakaparA jvalanto yAnti matpadam || 21-90 evaM dharmaparA yAnti sukhena mama mandiram | paratreha cha rAjendra dharma eva sadA sakhA || 21-91 ya idaM puNyamAkhyAnaM dharmAdharmaM hi pANDava | shR^iNoti satataM bhaktyA muchyate sarvapAtakaiH || 21-92 January 18, 2009