Harivamsha, volume II, Appendix II, BORI, 1971
shrIgaNeshAya namaH
hari OM
itranslated by A. Purushothaman, purushothaman_avaroth @yahoo.com

sheShadharmaprakaraNam  36

arkapuShkariNIprashaMsA

bhIShma uvAcha  

ata urdhvaM pravakShyAmi hyarkapuShkariNIM nR^ipa   |
yasyAH shravaNamAtreNa naraH pApaiH pramuchyate   ||   36-1
arkapuShkariNItIraM gatAnAM sarvadehinAm  |
nashyanti sarvapApAni snAtAnAM kimihochyate  ||  36-2
purA  vibhAvasurdhImAMstapastepe sudushcharam  |
tapasA toShito rudraH sAMnidhyamagamatprabhuH  ||  36-3
taM nirIkShya tapasyantaM divAkaramariMdamam  |
prAha gambhIrayA vAchA pArvatIpatiravyayaH  ||  36-4
savitaH  pashya mAM devamumApatimariMdamam  |
vA~nchitArthapradaM  viddhi tapasA toShitaM tava  ||  36-5
evamukto mahAtejAshchaNDAMshushcha mahAmatiH  |
praNamya shUlinaM devaM savitA stauti shaMkaram  ||  36-6

Aditya uvAcha  

namaH shivAya rudrAya devAnAM pataye namaH  |
IshAya  viShNurUpAya  shUline paramAtmane  ||  36-7
namaH sharvAya devAya shaMkarAya namo namaH |
bhUteshAya namastubhyaM girIshAya namo namaH  ||  36-8
mR^ituMjaya virUpAkSha namaste vedarUpiNe  |
namaH pinAkahastAya kR^ittivAsAya te namaH  ||  36-9
bhUtAya bhUtarUpAya bhUteshAya namo namaH  |
ugrAya bhImarUpAya shrIkaNThAya namo namaH  ||  36-10
chandrachUDAmaNe tubhyaM vAmadevAya te namaH  |
kR^ishAnuretase tubhyaM sarvaj~nAya namo namaH  ||  36-11
tripurAntaka namste.astu mR^ityurUpAya te namaH  |
dharmAya dharmarUpAya sudharmapataye namaH  ||  36-12
yaj~nAya yaj~nArUpAya yaj~nAnAM  phaladAyine  |
vedamUrte namastubhyaM brahmaviShNushivAtmane  ||  36-13
evaM stutvA varaM vavre  nandivAhanamavyayaM  ||  36-14

Aditya uvAcha  

trayANAmapi mUrtInAM shaktiM me shaMkara prabho  |
dehi dehabhR^itAM mokShaM mAmeva stuvatAM sadA ||  36-15
mayA kR^itamidaM stotraM shR^iNvatAM vadatAmapi  |
sarvapApakShayaM deva kurvasyAstIravAsinAm  ||  36-16
snAtAnAmatra kAveryAmAkhyAnaM shR^iNvatAmapi  |
etAnsarvAnpashupate dehi me karuNAkara  ||  36-17
iti stuto mahAdevo dattvA tasmai varAnbahUn  |
tathAstviti tamAmantrya bhUtaiH saha tirodhate  ||  36-18
sa bhAnustatra taM devaM chiramarAdhya   bhaktitaH  |
kratuM pashupateriShTvA  hyashvamedhamanekashaH  ||  36-19
prINayitvA tadA devAnpuraMdarapurogamAn  |
tridashaiH prArthamano.asau puraMdarapuraM yayau  ||  36-20
sarvatejomayam dR^iShTvA  hyaditerAtmasaMbhavam  |
yaShTuM tatra samAjagmuH kAveryAstaTamuttamam  ||  36-21
agniShTomAdibhiryaj~nairiShTvA bahuladakShiNaiH  |
IshAnaM prINayitvA  te dyotamAnA divaM yayuH  ||  36-22
bhasmAni tatra dR^ishyante hyadyApi manujeshvara  |
tairAlepitasarva~Nga sarvapApaiH pramuchyate  ||  36-23
ArAdya tatra vai devaM  bahavo manujeshvara  |
svargaM prapedire pUrvamadyApi manujeshvara  ||  36-24
shUlapANinamuddishya  muktyarthaM manujottamAH  |
jamadagnirbharadvAjaH kachaH kaNvo yudhiShThira  ||  36-25
ete vai dvijamukhyAshcha tapaH kurvanti chAdhunA  |
shAntA jitArishaDvargA hyadR^iShTAH pApakarmabhiH  ||  36-26
karoti yaH sadA snAnamarkapuShkariNItaTe |
mAsamekaM nR^ipashreShTha tasya mokSho bhaveddruvam  ||  36-27
kAveryAM snAti yo vidvAnarkanAthasya saMnidhau  |
sUryalokamavApnoti hyAdityakR^ipayA nR^ipa  ||  36-28
atra snAtA pApino.api jvalanArkasamaprabhAH  |
pitR^imAtR^ikulaiH sArdhaM brahmalokaM vrajanti hi  ||  36-29
tatra snAnaprabhAvena tapasA parameShThinA  |
prApitA sUryalokaM tu sUryarakShArthamAdR^itA  |
tvaM chAsau mArutirbhImaH savyasAchI yamau nR^ipa  ||  36-30
arkapuShkariNIsnAnam kurudhvaM vai dvijaiH saha  ||  36-31
prIto.asau bhAskaro devaH  sarvadevAbhipUjitaH  |
svasthAnaM snAnamAtreNa sarvAnkAmAn prayachChati  ||  36-32
kalau tu durlabhaM nR^INAM  pApinAM manujeshvara  |
arkapuShkariNIsnAnaM  prApyate puNyakarmabhiH  ||  36-33
yaj~nabhuksarvago viShNuH karmaNAM phaladAyakaH  |
snAnena tapasA yaj~nai ravestuShTo janArdhanaH  || 36-34
kAlamUrtidharaM divyaM  brahmaNaH kAlakArakam  |
udayAntakaraM divyaM  vedamaNDalamadhyagam  ||  36-35
saptAshvayugyaM devAlisevitaM brahmakoTibhiH  |
taptahATakaratnaishcha chitritaM brahmamUrtimat ||  36-36
svarathaM lokarakShArthaM dadau tasya janArdhanaH  |
sa eva vetti bhagavAnsnAtAnAmatra vai phalam  |
na vedmi rAjashArdUla nArado.apyevamabravIt  ||  36-37
atha vai saMpravakShyAmi kAveryostIrthamuttamam  |
yasya shravaNamAtreNa naraH pApaiH pramuchyate  ||  36-38
kaNvatIrthaM pravakShyAmi  kAveryAshchottare  taTe  |
kaNvasya charitaM rAjansarvama~NgaladAyakam  ||  36-39
kaNvAshramasamIpe tu kAveryAM snAti yo naraH |
sa muktaH sarvapApebhyo  yAnArUDho divaM vrajet  ||  36-40
atrAshcharyatamaM puNyamitihAsaM purAtanam  |
vakShyAmi bharatashreShTha  sarvapApapraNAshanam  ||  36-41
kAveryAstu nadItIre haimavatyAstu saMgame  |
puraM haimavataM nAma sarvaishvaryasamanvitam  ||  36-42
chitraketusutaH shrImAnvyAghraketuH pratApavAn  |
raivatasya manorvaMshe saMjAto hemabhUShaNaH  ||  36-43
vahnyarkapuShkariNyostu madhyaM paramapAvanam  |
yaj~navATaM chakArAsau  vyAghraketurmahAmatiH  ||  36-44
rAjasUyashatam dhImAnashvamedhashataM nR^ipa  |
akarodbhR^iguNA sArdhaM  guruNA vashinA vashI  ||  36-45
kanvAya brahmaviduShe  sa rAjA vadatAM varaH  |
grAmANAmekapa~nchAshaddakShiNArtham pradattavAn  ||  36-46
tasya bhR^ityo vasurnAma brAhmaNo vedapAragaH  |
bAlyAtprabhR^iti shiShyashcha hyanukUlArthavidbudhaH  ||  36-47  
grAmANAM chaiva sarveShAmAdhipatyaM chakAra ha  |
va~nchayitvA munivaraM  niShkANaM tu shatatrayam  ||  36-48
kR^iShyaMshairarjayAmAsa sahasraM rAjasattama  |
chorataskaradurvR^ittaistaddhanaM  tu vinAshitam  ||  36-49
pApAnAM pANDavashreShTha pAtramAsIddvijottamaH  |
tathApi manyuM na prApa  kaNvo vedavidAM varaH  ||  36-50
sa nirjitendriyagrAmaH  samaloShTAshmakA~nchanaH  |
shiShyANAM  chaiva sarveShAM  dadau  grAmAnpR^ithakpR^ithak  |
so.atitiShTatsarvadharmaj~no nirdvandvo gatakalmaShaH  ||  36-51
sa vasushchAlpakAlena gurudrohAtkubuddhimAn  |
pa~nchatvamagamadrAjaMsteShu teShu sthiteShu cha  ||  36-52
viprasAdhAraNadravyagrahaNotpannapAtakAt  |
Adau papAta tAmishre  vyAghrashUlaM tataH param  ||  36-53
taptakumbhaM taptashUlam   taptasaikatamajjanam  |
kR^imibhojanamatyugraM  vR^ikarAkShasabhakShaNam  ||  36-54
etAnsarvAnmahAghorAnnarakAnanubhUya cha  |
ShaShTivarShasahasrANi  tadante brahmarAkShasaH  ||  36-55
tatrApi yugaparyantaM  tadante vR^iShalo.abhavat  |
jAtismaraNasaMpannaH sadA devaprapUjakaH  |
udyuktaH sarvathA rAjankaNvaM punarathAgamat  |
namaskR^itya dvijavaraM prA~njali purataH sthitaH  ||  36-56
tamabravInmahAbhAga pAhi mAM munipuMgavaH  |
tvatpAdakamalAdanyA  gatirmama na vidyate  ||  36-57
rakSha mAM narake magnaM  daivayogAtvinirgatam  |
dInaM kR^itaghnaM durvR^ittaM brahmadravyApahArakam  ||  36-58

bhIShma uvAcha  

etachChrutvA dvijasheShThaH shUdrasya karuNAM giram  |
dR^iShTvA  tamabravIdvidvAMstasya nirvedakAraNam ||  36-59


kaNva uvAcha  |

avaimi te.adhunA vR^ittaM bho shUdraH prAkR^itaH khalu  |
taddoShapariharArthamupAyaM te vadAmi cha  ||  36-60
IshvaraM sarvabhUtAnAM  kartAraM bhuvaneshvaram  |
amuM purAtanaM devaM  shUlapANimariMdama  ||  36-61
trikAlamarchayAnnityaM  pradakShiNapuraHsaram  |
janmAntarashataiH pApairvimukto  dhruvameShyasi  ||  36-62
tatheti taM namaskR^itya nAmnA vai shUdrashUlakaH  |
trIMshadabdatrayaM  rAjankurvANo devapUjanam  ||  36-63
snAtvA snAtvA punaH snAtvA kAveryAM bhaktimAndR^idham  |
pUjayamAsa rAjendraM  tadA niShkalmaSho.abhavat  |
pUjayitvA chiraM kAlaM dharmato dharmanandana  ||  36-64
snAtvA kadAchitkAveryAM devadevasya chAgrataH  |
diShTAntamAyayau  shUdro namaskArAtprakAshitaH  ||  36-65
divyaM vimAnamAruhya  devagandharvasevitaH  |
apsarogaNasaMkIrNo munimenamathAbravIt  ||  36-66
bhagavanmunishArdUla  siddho.ahaM tvatprasAdataH  |
te kIrtilokavikhyAtA  bhaviShyati namo.astu te  ||  36-67
ekAhamapi yaH kurvanpUjanaM tu pinAkinaH  |
snAtvA pradakShiNaM kR^itvA  tasya mokSho bhaviShyati  ||  36-68
devasyAsya puro vidvAnkAveryAM snAti yo naraH  |
tasya muktirbhavechChuddhA mayA dR^iShTA hi saMprati  ||  36-69
mayA vasUni sarvANi  pUrvaM tvapahR^itAni te  |
tatsarvaM kShamyatAM vipra bhUyo bhUyo namo.astu  te  ||  36-70
ityuktvA devakusumairabhiShichya muniM prabhum  |
bhUtasaMghaiH parivR^itaH shivasAyUjyamAptavAn  ||  36-71
pradakShiNanamaskAraM yaH kuryAtsnAnapUrvakam  |
tasya muktirbhavedpArtha kAveryAM nAtra saMshayaH  ||  36-72
vahnyarkapuShkariNyostu  snAtAnAM tIrtha uttame  |
muktireva bhavedrAjanhaimavatyAstu saMgame  ||  36-73
saMgame haimavatyAstu kAveryAshcha mahAjale  |
snAtAnAM brahmaNo lokaM sthiramAha cha nAradaH  ||  36-74
ekavAraM tu yaH snAyAtkAverIhaimasaMgame  |
janmAntarakR^itaiH pApairmuchyate nAtra saMshayaH  ||  36-75
yaj~nadattaH purA  vidvAnnirdhano  brahmavittamaH  |
sarvatIrtheShu sa snAtvA  pitR^INsaMtarpya vAriNA  ||  36-76
pitaro me na tR^iptAH syuriti matvA subuddhimAn  |
kAverIhaimavatyAstu saMgamaM  prAptavAndvijaH  ||  36-77
snAtvA japtvAH tathA devAnprINayitvA tu tarpaNaiH  |
uddishya svapitR^IMstatra nivApaM dattavAnkila  ||  36-78
gotranAmAni saMkIrtya nivApe dattamAtrake  |
mUrtimantaH pitR^igaNA hyagre tasthushcha saMgame  ||  36-79
abruvInviprashArdUlaM yaj~nadattamakalmaShaM  |
pitara prItimApannA divyarUpadharAmalAH  ||  36-80



pitaraH UchuH  |

adya tR^iptAH sma vatsaM tvaM kAverIhemasaMgame  |
nivApaM dattavAnasmAnuddishya hi shubhe jale  ||  36-81
tasmAtprItAH sma te vatsa sarvasaMpadbhaviShyati  |
brahmaNo lokamAyAmo yatra gatvA na shochati  ||  36-82
ityuktvA pitaraH sarve yaj~nadattamakalmaSham  |
tiro.abhavansa viprendro vismayaM paramaM gataH  ||  36-83
dehAvasAnaparyantaM sa vipro bhAryayA saha  |
putrapautraiH  parivR^itaH  sarvAnkAmAnavAptavAn  ||  36-84
dehAvasAnasamaye suralokeShu pUjitaH  |
tato vai bhuvamAsAdya chakravartI hyajAyate  ||  36-85
sa vipraH putrapautraishcha bhuktvAH svarlokamAptavAn  |
tato vai bhuvamAsAdya  chakravartIha jAyate  ||  36-86
hemabhUShaNanAmnAsau  vikhyAto divi bhUpate  |
puraM haimavataM nAmna chakre rAjansvanAmataH  ||  36-87
tatra divyakratUniShTva sarvAndevAnprapUjya cha  |
varShANAmayutaM shrImAnprajA dharmeNa pAlayat  ||  36-88
iShTvA tu vividhAnyaj~nAnprajA dharmeNa pAlayan  |
ante jagAma bhavanaM viShNoH sarvAtmanaH prabhoH  |
tatra bhogAMshchiraM bhuktvA tatraiva sa pramuchyate ||  36-89
tasmAtsevyA tvayA rAjankAverI haimasaMgame  |
pitarastR^iptimeShyanti tava muktirbhaviShyati  ||  36-90
ya idaM puNyamAkhyAnaM kAverIhemasaMgame  |
shrutvA  pApavinirmukto brahmalokaM sa gachChati  ||  36-91


March 15, 2009