Harivamsha, volume II, Appendix II, BORI, 1971 shrIgaNeshAya namaH hari OM itranslated by A. Purushothaman, purushothaman_avaroth @yahoo.com sheShadharmaprakaraNam 38 gajAraNyaprashaMsA bhIShma uvAcha shR^iNu vishveshvarasthAnaM vakShyAmi bharatarShabha | dakShiNe bhArgavakShetram kAveryAH saritaH shubham || 38-1 aishAnye shrInivAsasya nyUne yojanamAtrake | saMvartakasya viprarSheH sthAnaM paramapAvanam || 38-2 tatraiva chayanaM chakre mahAchayanameva cha | iShTakAbhiranekAbhirvediM saMsthApya shAstrataH || 38-3 saMvartakastu bhagavAnApastambasakhA muniH | kAtyAyanastu bhagavAnApastambhasamanvitaH | bharadvAjo munivaro yaj~nakarmANyakArayat || 38-4 brAhmaNA vR^ittasaMpannAH kulInA vedapAragAH | rAjAno dharmashIlAshcha te chakrurvividhAnmakhAn | kArayAmAsuranyAmshcha muktikAmAnanekashaH || 38-5 tatra yaj~nashilA nAma gAyatryAstu shilopamA | tatraiva tu shilApR^iShThe nAmnA saMvartakasya cha || 38-6 li~NgaM vai lokavikhyAtaM ramaNIyaM nR^ipottama | naLena sthApitaM pUrvaM R^iShinAmnA jayechChayA | tamArAdhya naLo rAjA rAjyaM lebhe yudhiShThira || 38-7 saMvartakasya li~Ngasya dakShiNe chottarA nadIm | alpatoyasamR^iddhA cha shilA paramapAvanI || 38-8 saMvartakasya li~Ngasya tvAgneyyAM dishi suvrataH | kAverI dvividhA bhinnA tanmadhye gAlavAshramaH || 38-9 dakShiNe chottare chaiva kAverI pUrvagAminI | tatraiva munayaH sarve tapaH kurvanti dharmaja || 38-10 saMvartakasya li~Ngasya pashchime puNyamAshramam | pAdapaiH phalitairyuktam panasaiH phalamaNditaiH | kaushikasyAshramo rAjankoshamAtre yudhiShThira || 38-11 purA rAjarShimukhyashcha sevito brahmavAdibhiH | chachAra tapa ugraM tu kaushiko munisattamaH || 38-12 tatra dIrghashilA nAma ramaNIyA pavitradA | tatra dAnaM japaM snAnaM kR^itaM koTiguNam bhavet || 38-13 snAnaM prakurvatastatra sadA tu japashIlinaH | bhavanti saMpadastasya yasya kasyApi cha prabho || 38-14 kushali~Ngamiti khyAtaM kaushikena pratiShThitam | snAtvA tatra mahAdevaM pUjayitvA tu nityashaH | sa vai gotraR^iShirloke pUjito.abhUddvijanmabhiH || 38-15 vasiShThasyAshramaM pashchAttasyAshramasamIpataH | kuNDino nAma viprendrashchachAra tapa uttamam || 38-16 tapasA toShito rudro vR^iShamAruhya satvaram | tatra gatvA bhUtagaNaiH shAstraM tasyopadiShTavAn || 38-17 tava gotraR^iShirbrahmAnkhyAtimatra gamiShyasi | ityuktvAntardhate devaH sa vipro vismayaM gataH || 38-18 nandivAhana nAmnA vai pratiShThApya mahesvaram | siddho.abhUdbrAhmaNashreShThaH kAveryAH snAnavaibhavAt || 38-19 nandivAhanali~Ngasya kR^ipayA tIravAsinAm | kushAnAmasya li~Ngasya tathA saMvartakasya cha | snAtAnAM tatra vai kAle sarvasaMpadbhaviShyati || 38-20 ityuktvA devatAH somaH snAti nityaM tu bhaktitaH | saMvartakasya li~Ngasya purastAtpanasAshrame || 38-21 tatra rAjA harishchandraH suralokasya kA~NkShayA | rAjasUyashataM chakre vAsiShThamunineritaH || 38-22 chakrushcha vividhAnyaj~nAnR^iShayo brAhmaNottamAH | mahAdhvaravido viprAH kAveryAH snAnatatparAH | toShayitvA yaj~napatiM suralokaM prapedire || 38-23 kR^itavIryakumArashcha kArtaviryo mahamatiH | bhaumasyAshramamAsAdya panasAkhyamiti shrutam | rAjasUyashataM kR^itvA mukhyo.abhUchchakravartinAm || 38-24 bhUsutastatra tapasA yaj~nairvividhadakShiNaiH | AdAvArAdhya dhAtAraM grahANAmagrago.abhavat || 38-25 purastAdasti kAveryA vishveshvara umApatiH | bodhAyano munistatra tapaH kurvanmahAmatiH || 38-26 ArAdhya taM bhUtapatiM bhUteshaM bhaktavatsalam | AptavAnsarvashAstrANi vedArthAMshcha mahAmatiH || 38-27 sarveShAM sUtrakartR^INAmagarNIrmunisattama | chakAra sutraM matimA~nshrautasmArtavidAM varaH | taddhi vishveshvarastAnamadyApi paridR^ishyate || 38-28 vaTavR^ikShottare bhAge sarvapuShpaphalaprada | nirmitastapasA tena muninA dharmanandana || 38-29 AgneyyAmaravindAkSha dakShiNe sarasastaTe | viShNuM sarvagataM dhyAyannAste bhR^igumunIshvaraH || 38-30 tenAropitamashvathaM sevante svargakA~NkShiNaH | tasya mUle chiraM sthitvA chachAra tapa uttamam || 38-31 yAj~navalkyo muniH pArtha kR^ipayA tasya suvrata | avApa yogasAmarthyamaNimAdiguNAMstathA || 38-32 vishveshvaraM sadA dhyAyaMstatra yogeshvaraM vibhum | vartate shAstramArgaM cha darshayanbrahmachAriNAm || 38-33 agastyo bhagavaMstatra li~NgaM vishveshvarAkhyayA | pratiShThApya sadA bhaktyA bhajate muktikA~NkShayA || 38-34 shivashcha rudrashcha hariH sa eva brahmA cha devyashcha dishAM patishcha | rAjA cha rAjyaM cha virAT sa eva dhanaprado vai layakR^itsa eva || 38-35 bandhushcha vidyAvibhavaH sa eva swamI samastasya guruH sa eva | urvI sharachchandradivAkarau cha tIrthAni chAgnirviyadAdidevaH || 38-36 nakShatratArAmunayaH sa eva grahAH samudrAshcha tadantarAshcha | shailA drumAH pArthiva eva viShNu- statsmAtparaM nAsti samastaloke || 38-37 tasya vishveshvarasyAhaM namaskR^itya cha tAnR^iShIn | gajAraNyashcha mAhAtmyaM vakShyAmi kurunandana || 38-38 AsItpurA mahIpAla brAhmaNo vR^ittikarshitaH | somadatta iti khyAto vasiShThasya kulodbhavaH | shaMkaraM toShayAmAsa tapobhirvividhairmakhaiH || 38-39 kAshikShetre mahArAja devarShigaNasevite || 38-40 sa tuShTo.api virUpAkSho devo divyaparAkramaH | darshayitvA svakaM rUpaM sasmitaM vAkyamabravIt || 38-41 somadatta mahAbhAga tapasA toShito.asmyaham | kratubhishcha visheSheNa bhaktyA chaiva dvijottama || 38-42 ekameva varaM dAsye dvitIyaM tava naH prabho | ityukto devdevena shaMbhunA pANDUnandana | dhyAtvA chiraM trikAlaj~no vachanaM chedamabravIt || 38-43 anekakoTijanmAni saMbhrAntasya cha me shiva | yadgatvA ta nivartante taddadasva cha me shiva || 38-44 tathAstviti tamAmantrya vachanaM chedamabravIt | kAverI kapilA yatra saMgatA brAhmaNottama | purataH saMgamasyAsya yojanArdhe.asti vai sthalam | gajAraNyamiti khyAtiM sarvasiddhiniShevitam || 38-45 AshramaM tadR^ichIkasya shAntairmR^igagaNairvR^itam | tatra te bhavitA muktiH shiShyANAmapi sattama || 38-46 ahaM tatra gamiShyAmi tvaM tu bandhujanaiH saha | dAridryAdduHkhito bhuktvA bhogAnyathechChayA || 38-47 yAhi pashchAddvijashreShTha tava muktirbhaviShyati | ityuktAntardhate devo bhUtaiH saha yudhiShThira || 38-48 brAhmaNo.api kurushreShTha bnuktvAH bhogAnanekashaH | anekairdvijamukhyaishcha pratasthe muktikA~NkShayA || 38-49 vindhyaM prayAto viprendro dvijAnAmagraNIrbaliH | madonmatto mahAnAgo brAhmaNAMstAnamardayat || 38-50 marditA brAhmaNAH sarve tadbhAvena samanvitAH | gajA jAtismarA jAtA pravR^ittabaladarpitAH || 38-51 kR^ipayA nIlakanThasya taM deshaM te prapedire || 38-52 tatra snAtvA jagannAtham praNatArtipraNAshanam | snAtvA snAtvA tu kAveryAM jIvanti nirahaMkR^itA || 38-53 nIlakaNTho mahAdevo nandimAruhya tAndvijAn | AtmanyAropayAmAsa munInAM pashyato prabho || 38-54 sasharIraM gatAH sarve brAhmaNAH gajarUpiNaH | tiro.abhUttatra deveshastatsthAnaM dR^ishyate.adhunA || 38-55 tadAprabhR^iti tatkShetraM gajAraNyamiti shrutam || 38-56 li~NgaM tatrAyutaM rAjanpratiShThApya nR^ipottamAH | ArAdhya munibhiH sArdhaM tatpadaM te prapedire || 38-57 gajAraNyasya mAhAtmyamahaM vaktuM hi naH kShamaH | sa eva bhagavAvetti tatphalaM snAnavaibhavam || 38-58 gajAraNyamiti kShetraM durlabhaM tu kalau yuge | purA saMchitapuNyAnAmanAyAsena labhyate || 38-59 yaH snAti vai tryahaM rAjannigR^ihItAkhilendriyaH | sarvadAnaphalaM tasya sarvakratuphalaM bhvet || 38-60 gajAraNyasya mAhAtmyaM yaH paThechChR^iNuyAdapi | sarvAnkAmAnavApnoti svargaloke sukhI bhavet || 38-61 March 26, 2009