##Harivamsha Maha Puranam - Part 2 - Vishnu Parva
Chapter 119 - Aniruddha-Usha Marriage and
             the Battle between Aniruddha and Bana
Itranslated by K S Ramachandran, ramachandran_ksr @ yahoo.ca,
February 2,  2009##
Further proof-read by Gilles Schaufelberger schaufel @ wanadoo.fr
If you find any errors compared to Chitrashala Press edn,  
send corrections to A. Harindranath harindranath_a @ yahoo.com
 --------------------------------------------------------------
       athaikonaviMshatyadhikashatatamo.adhyAyaH
      aniruddhasyoShayA saha gAndharvena vivAho
            bANatatsainyAbhyAM yuddhaM cha

vaishampAyana uvAcha
atha dvAravatIM prApya sthitA sA bhavanANtike |
pravR^ittiharaNArthAya chitralekhA vyachintayat ||2-119-1
atha chintayatI sA tu buddhibuddhyarthanishchayam |
apashyannAradaM tatra dhyAyantamudake munim ||2-119-2
taM dR^iShTvA chitralekhA tu harSheNotphullalochanA |
upasR^ityAbhivAdyAtha tatraivAdhomukhI sthitA ||2-119-3
nAradastvAshiShaM dattva chitralekhAmathAbravIt |
kimarthamiha saMprAptA shrotumichChAmi tattvataH ||2-119-4
devarShimatha taM divyaM nAradaM lokapUjitam |
kR^itA~njalipuTA bhUtvA chitralekhA tvathAbravIt ||2-119-5
bhagava~nChrUyatAM vAkyaM dautyenAhamihAgatA |
aniruddhaM mune netuM yadarthaM cha shR^iNuShva me ||2-119-6
nagare shoNitapure bANo nAma mahAsuraH |
tasya kanyA varArohA nAmnoSheti cha vishrutA ||2-119-7
bhagavansAnuraktA cha prAdyumniM puruShottamam |
devyA varavisargeNa tasyA bhartA vinirmitaH ||2-119-8
taM cha netuM samAyAtA tatra siddhiM vidhatsva me |
mayA nIte.aniruddhaM tu nagaraM shoNitAhvayam ||2-119-9
pravR^ittiH puNDarIkAkShe tvayAkhyeyA mahAmune |
avashyaM bhavitA chaiva kR^iShNena saha vigrahaH |
bANasya sumahAnsa~Nkhye divyo hi sa mahAsuraH ||2-119-10
na cha shakto.aniruddhastaM yuddhe jetuM mahAsuram |
sahasrabAhumAyAntaM jayetkR^iShNo mahAbhujaH ||2-119-11
bhagavansannikarShaM te yadarthamahamAgatA |
kathaM hi puNDarIkAkSho j~nApitastadidaM bhavet ||2-119-12 
tvatprasAdAchcha bhagavanna me kR^iShNAdbhayaM bhavet |
sa hi tattvArthadR^iShTistu aniruddhaH kathaM hriyet ||2-119-13
kruddho hi sa mahAbAhustrailokyamapi nirdahet |
pautrashokAbhisaMtaptaH shApena sa daheta mAm ||2-119-14
tatropAyaM cha bhagavaMshchintituM vai tvamarhasi |
yathA hyUShA labhetkAntaM mama chaivAbhayaM bhavet ||2-119-15
ityevamukto bhagavAMshchitralekhAM sa nAradaH |
uvAcha cha shubhaM vAkyaM mA bhaistvamabhayaM shR^iNu ||2-119-16
tvayA nIte.aniruddhe tu kanyAveshma praveshite |
yadi yuddhaM bhavettatra smartavyo.ahaM shuchismite ||2-119-17
mamaiSha paramaH kAmo yuddhaM draShtuM manorame |
taddR^iShTvA cha mahAprItiH pravR^ttishcha dR^iDhA bhavet ||2-119-18
gR^ihyatAM tAmasI vidyA sarvalokapramohinI |
kR^itakR^ityastu te devi eSha vidyAM dadAmyaham ||2-119-19
evamukte tu vachane nAradena maharShiNA |
tatheti vachanaM prAha chitralekhA manojavA ||2-119-20
abhivAdya mahAtmAnamR^iShINAM nAradaM varam |
sA jagAmAniruddhasya gR^ihaM chaivAntarikShagA ||2-119-21
tato dvAravatImadhye kAmasya bhuvanaM shubham |
tatsamIpe.aniruddhasya bhavanaM sA vivesha ha ||2-119-22
sauvarNavedikAstambhaM rukmavaiDUryatoraNam |
mAlyadAmAvasaktaM cha pUrNakumbhopashobhitam ||2-119-23
barhikaNThanibhagrIvaM prAsAdairekasa~nchayaiH |
maNipravAlavistIrNaM devagandharvanAditam ||2-119-24
dadarsha bhavanaM yatra prAdyumniravasatsukham |
tataH pravishya sahasA bhavanaM tasya tanmahat ||2-119-25
tatrAniruddhaM sApashyachchitralekhA varApsarAH |
madhye paramanArINAM tarApatimivoditam ||2-119-26
krIDAvihAre nArIbhiH sevyamAnamitastataH |
pibantaM madhu mAdhvIkaM shriyA paramayA yutam ||2-119-27
varAsanagataM tatra yathA chaiDavilaM tathA |
vAdyate samatAlaM cha gIyate madhuraM tathA ||2-119-28
na cha tasya manastatra tamevArthamachintayat |
striyaH sarvaguNopetA nR^ityante tatra tatra vai ||2-119-29
na chAsya manasastuShTiM chitralekhA prapashyati |
na chAbhiramate bhogairna chApi madhu sevate ||2-119-30  
vyaktamasya hi tatsvapno hR^idaye parivartate |
iti tatraiva buddhyA cha nishchitA gatasAdhvasA ||2-119-31
sA dR^iShTvA paramastrINAM madhye shakradhvajopamam |
chintayAviShTahR^idayA chitralekhA manasvinI ||2-119-32
kathaM kAryamidaM kAryaM kathaM svasti bhavediti |
sAntarhitA chintayitvA chitralekhA yashasvinI ||2-119-33
tAmasyA chChAdayAmAsa vidyayA shubhalochanA |
tato.antarikShAdevAshu prAsAdoparyadhiShThitA ||2-119-34
prAdyumniM vachanaM prAha shlakShNaM madhurayA girA |
chakShurdattvA tu sA tasmai kR^itvA chAtmani darshanam ||2-119-35
vivikte sA cha vai deshe taM vAkyamidamabravIt |
api te kushalaM vIra sarvatra yadunandana ||2-119-36
ahastAvatpradoSho vA kachchidgachChati te sukham |
shR^iNuShva tvaM mahAbAho vij~naptiM me ratIsuta ||2-119-37 
uShAyA mama sakhyAstu vAkyaM vakShyAmi tattvataH |
svapne tu yA tvayA dR^iShTA strIbhAvaM chApi bhAvita ||2-119-38
bibharti hR^idaye yA tvAmuShayA preShitA tvaham |
rudantI jR^imbhatI chaiva niHshvasantI muhurmuhuH ||2-119-39
tvaddarshanaparA saumya kAminI paritapyate |
yadi tvaM yAsyase vIra dhArayiShyati jIvitam ||2-119-40
adarshanena maraNaM tasyA nAstyatra saMshayaH |
yadi nArIsahasramM te hR^idisthaM yadunandana ||2-119-41
striyAH kAmayamAnAyAH kartavyA hastadhAraNA |
tvaM cha tasyA varotsarge datto devyA manorathaH ||2-119-42
chitrapaTTaM mayA dattaM tvacchihnaM dR^ishya jIvati |
sAnukrosho yadushreShTha bhava tasyA manorathe ||2-119-43
uShA te patate mUrdhnA vayaM cha yadunandana |
shrUyatAM chodbhavastasyAH kulashIlaM cha yAdR^isham ||2-119-44
saMsthAnaM prakR^itiM chAsyAH pitaraM cha bravImi te |
vairochanisuto vIra bANo nAma mahAsuraH ||2-119-45
sa rAjA shoNItapure tasya tvAmichChate sutA |
tvadbhAvagatachittA sA tvanmayaM chApi jIvitam ||2-119-46
manorathakR^ito bhartA devyA datto na saMshayaH |
tvatsa~NgamAtsA sushroNI prANAndhArayate shubhA |2-119-47
chitralekhAvachaH shrutvA so.aniruddho.abravIdidam |
dR^iShTA svapne mayA sA hi tanmattaH shR^iNu shobhane ||2-119-48
rUpaM kAntiM matiM chaiva saMyogaM ruditaM tathA |
evaM sarvamahorAtraM muhyAmi parichintayan ||2-119-49
yadyahaM samanugrAhyo yadi sakhyaM tvamichChasi |
nayasva chitralekhe mAM draShTumichChAmyahaM priyAm ||2-119-50
[kAmasaMtApasaMtaptaH priyAsa~NgamakAmataH |
eSho.a~njalirmayA baddhaH satyaM svapnaM kuruShva me ||2-119-51
tasya tadvachanaM shrutvA chitralekhA varApsarAH |
saphalo.adya mama kleshaH sakhyA me yatprayAchitam ||2-119-52

vaishampAyana uvAcha]
IpsitaM tasya vij~nAya aniruddhasya bhAminI |
chitralekhA tatastuShTA tatheti cha tamabravIt ||2-119-53
harmye strIgaNamadhyasthaM kR^itvA chAntarhitaM tadA |
utpapAta gR^ihItvA sA prAdyumniM yuddhadurmadam ||2-119-54
sA tamadhvAnamAgamya siddhachAraNasevitam |
sahasA shoNitapuraM pravivesha manojavA ||2-119-55
adarshanaM tamAnIya mAyayA kAmarUpiNI |
aniruddhaM mahAbhAgA yatroShA tatra gachChati ||2-119-56
uShAyA darshayachchainaM chitrAbharaNabhUShitam |
chitrAmbaradharaM vIraM rahasyamararUpiNam ||2-119-57
tatroShAM vismitAM dR^iShTvA harmyasthAM sakhisaMnidhau |
praveshayAmAsa cha taM tadA sA svagR^ihaM  tataH ||2-119-58
praharShotphullanayanA priyaM dR^iShTvArthakovidA |
sA harmyasthA tamargheNa yAdavaM samapUjayat ||2-119-59
chitralekhAM pariShvajya priyAkhyAnairatoShayat |
tvaritA kAminI prAha chitralekhAM bhayAturA ||2-119-60
sakhIdaM vai kathaM kAryaM guhye kAryavishArade |
guhye kR^ite bhavetsvasti prakAshe jIvitakShayaH ||2-119-61
[ityuktvA tvaramANA sA guhyadeshe svala~NkR^itA |
kAntena saha saMyuktA sthitA vai bhItabhItavat] || 2-119-62
chitralekhAbravIdvAkyaM shR^iNu tvaM nishchayam sakhi |
kR^itaM puruShakAreNa daivaM nAshayate sakhi ||2-119-63
yadi devyAH prasAdaste hyanukUlo bhaviShyati |
adya mAyAkR^itaM guhyaM na kashchijj~nAsyate naraH ||2-119-64
sakhyA vai evamuktA sA paryavasthitachetanA |
evametaditi prAha sAniruddhamidaM vachaH ||2-119-65
diShTyA svapnagatashchauro dR^ishyate subhagaH patiH |
yatkR^ite tu vayaM khinnA durlabhapriyakA~NkShayA ||2-119-66
kachchittava mahAbAho kushalaM sarvato gatam |
hR^idayaM hi mR^idu strINAM tena pR^ichChAmyahaM tava ||2-119-67
tasyAstadvachanaM shrutvA uShAyAH shlakShNamarthavat |
so.apyAha yadushArdUlaH shubhAkSharataraM vachaH ||2-119-68
harShaviplutanetrAyAH pANinAshru pramR^ijya cha |
prahasya sasmitaM prAha hR^idayagrAhakaM vachaH ||2-119-69
kushalaM me varArohe sarvatra mitabhAShiNi |
tvatprasAdena me devi priyamAvedayAmi te ||2-119-70
adR^iShTapurvashcha mayA desho.ayaM shubhadarshane |
nishi svapne yathA dR^iShTaH sakR^itkanyApure tathA ||2-119-71
evamevamahaM bhIru tvatprasAdAdihAgataH |
na cha tadrudrapatnyA vai mithyA vAkyaM bhaviShyati ||2-119-72
devyAste prItimAj~nAya tvatpriyArthaM cha bhAmini |
anuprApto.asmi chAdyaiva prasIda sharanaM gataH ||2-119-73
ityuktA tvaramANA sA guhyadeshe svala~NkR^itA |
kAntena saha saMyuktA sthitA vai bhItabhItavat ||2-119-74
tatashchodvAhadharmeNa gAndharveNa samIyatuH |
anyonyaM ramatustau tu chakravAkau yathA divA ||2-119-75
[patinA sAniruddhena  mumude tu varA~NganA] |
kAntenA saha saMyuktA divyavastrAnulepanA ||2-119-76
ramamANAniruddhena avij~nAtA sutA tadA |
tasminneva kShaNe prApte yadUnAmR^iShabho hi saH ||2-119-77
divyamAlyAmbaradharo divyasraganulepanaH |
uShayA saha saMyukto vij~nAto bANarakShibhiH ||2-119-78
tatastaishchArapuruShairbANasyAveditaM drutam |
yathA dR^iShTamasheSheNa kanyAyAstadatikramam ||2-119-79
tataH ki~NkarasainyaM tu vyAdiShTaM bhImakarmaNA |
baleH putreNa vIreNa bANenAmitraghAtinA ||2-119-80
gachChadhvaM sahitAH sarve hanyatAmeva durmatiH |
yena naH kulachAritraM dUshitaM dhUShitAtmanA ||2-119-81
uShAyAM dharShitAyAM hi kulaM no dharShitaM mahat |
asaMpradattAM yo.asmAbhiH svaya~NgrAhamadharShayat ||2-119-82
aho vIryamaho dhairyamaho dhArShTyaM cha durmateH |
yaH puraM bhavanaM chedaM praviShTo naH sa bAlishaH ||2-119-83
evamuktvA punastAM tu ki~NkarAMshchodayadbhR^isham |
te tasyAj~nAmatho gR^ihya susaMnaddhA viniryayuH |
yatrAniruddho hyabhavattatrAgachChanmahAbalAH ||2-119-84  
nAnAshastrodyatakarA nAnArUpA bhaya~NkarAH |
dAnavAH samabhikruddhAH prAdyumnivadhakA~NkShiNaH ||2-119-85
ruroda tadbalaM dR^iShTvA bAShpeNAvR^italochanA |
prAdyumnivadhabhItA sA bANaputrI yashasvinI ||2-119-86
tatastu rudatIM dR^iShTvA tAM sutAM mR^igalochanAm |
hA hA kAnteti vepantImaniruddho.abhyabhAShata ||2-119-87
abhayaM te.astu sushroNi mA bhaistvaM hi mayi sthite |
saMprApto harShakAlAste nehAsti bhayakAraNam ||2-119-88
kR^itsno.ayaM yadi bANasya bhR^ityavargo yashasvini |
AgachChati na me chintA bhIru pashyAdya vikramam ||2-119-89
tasya sainyasya ninadaM shrutvabhyAgachChatastataH |
sahasaivotthitaH shrImAnprAdyumniH kimiti bruvan ||2-119-90
atha so.apashyata balaM nanApraharaNodyatam |
sthitaM samantatastatra parivArya gR^ihaM mahat ||2-119-91
tato.abhyagachChattvarito yatra tadveShTitaM balam |
kruddhaH svabalamAsthAya adashaddashanachChadam ||2-119-92
tato yoddhumapoDhAnAM bANeyAnAM nishamya tu |
sA chitralekhAsmarata nAradaM devadarshanam ||2-119-93
tato nimeShamAtreNa samprApto munipu~NgavaH |
smR^ito.atha chitrlekhAyAH puraM shoNitasAhvayam ||2-119-94
antarikShe sthitastatra so.aniruddhamathAbravIt |
mA bhayaM svasti te vIra prApto.asmyadya puraM tava ||2-119-95
tatashcha nAradaM dR^iShTvA so.abhivAdya mahAbalaH |
prahR^iShTamAnaso bhUtvA yuddhArthamabhivartata ||2-119-96     
tatasteShAM svanaM shrutvA sarveShAmeva garjatAm |
sahasaivotthitaH shUrastotrArdita iva dvipaH ||2-119-97
tamApatantaM saMprekShya saMdaShTauShThaM mahAbhujam |
prAsAdAchchAvarohantaM bhayArtA vipradudruvuH || 2-119-98
antaHpuradvAragataM parighaM gR^ihya chAtulam |
vadhAya teShAM chikShepa nAnAyuddhavishAradaH ||2-119-99
te sarve bANavarShaishcha gadAbhirmushalaistathA |
asibhiH shaktibhiH shUlairnijaghnU raNagochare ||2-119-100
sa hanyamAno nArAchaiH parighaishcha samantataH |
dAnavaiH samabhikruddhaiH prAdyumniH shastrakovidaiH ||2-119-101
nAkShubhyatsarvabhUtAtmA nadanmegha ivoShNage |
Avidhya parighaM ghoraM teShAM madhye vyatiShThata ||2-119-102
sUryo divi charanmadhye meghAnAmiva sarvashaH |   
daNDakR^iShNAjinadharo nArado hR^iShTamAnasaH |
sAdhu sAdhviti vai tatra so.aniruddhamabhAShata ||2-119-103  
te hanyamAnA raudreNa parigheNAmitaujasA |
prAdravanta bhayAtsarve meghA vAteritA yathA ||2-119-104
vidrAvya dAnavAnvIraH parigheNa suvikramaH |
aniruddho raNe hR^iShTaH siMhanAdaM nanAda cha ||2-119-105
gharmAnte toyado vyomni nadanniva mahAsvanaH |
tiShThadhvamiti chukrosha dAnavAnyuddhadurmadAn ||2-119-106
prAdyumnirvyahanachchApi sarvA~nChatrunibarhaNaH |
tena te samare sarve hanyamAnA mahAtmanA ||2-119-107
yato bANastato bhItA yayuryuddhaparA~NmukhAH |
tato bANasamIpasthAH shvasanto rudhirokShitAH ||2-119-108
na sharma lebhire daityA bhayaviklavachetasaH |
mA bhaiShTA mA bhaiShTa iti rAj~nA te tena choditAH || 2-119-109
trAsamutsR^ijya chaikasthA yuddhyadhvaM dAnavarShabhAH |
tAnuvAcha punarbANo bhayavisrastalochanAn ||2-119-110 
kimidaM lokavikhyAtaM yasha utsR^ijya dUrataH |
bhavanto yAnti vaiklavyaM klIbA iva vichetasaH ||2-119-111
ko.ayaM yasya bhayatrastA bhavanto yAntyanekashaH |
kulApadeshinaH sarve nAnAyuddhavishAradAH ||2-119-112 
bhavadbhirna hi me kAryaM yuddhasAhAyyamadya vai |
abravIddhvaMsatetyevaM matsamIpAchcha nashyata ||2-119-113
atha tAnvAgbhirugrAbhIstrAsayanbahudhA balI |
vyAdidesha raNe shUrAnanyAnayutashaH punaH ||2-119-114
pramAthagaNabhUyiShThaM vyAdiShTaM tasya nigrahe |
anIkaM sumahAraudraM nAnApraharaNodyatam ||2-119-115
athAntarikShe bahudhA vidyudvadbhirivAmbudaiH |
bANAnIkaiH samabhavadvyAptaM saMdIptalochanaiH ||2-119-116
kechitkShitisthAH prAkrosha~NgajA iva samantataH |
antarikShe vyarAjanta  gharmAnta iva toyadAH ||2-119-117
tatastatsumahatsainyaM sametamabhavatpunaH |
tiShTha tiShTheti cha tadA vAcho.ashrUyanta sarvashaH ||2-119-118
aniruddho raNe viraH sa cha tAnabhyavartata |
tadAshcharyaM samabhavadyadekastu samAgataH ||2-119-119
ayudhyata mahAvIryairdAnavaiH saha saMyuge |
teShAmeva cha jagrAha  parighAMstomarAnapi ||2-119-120
taireva cha tadA yuddhe ta~njaghAna mahAbalaH  |
punaH parighamutsR^ijya pragR^ihya raNamUrdhani ||2-119-121
sa tena vicharanmArgAnekaH shatrunibarhaNaH |
bhrAntamudbhrAntamAviddhamAplutaM viplutaM plutam ||2-119-122
iti prakArAndvAtriMshadvicharannAbhyadR^ishyata |
ekaM sahasrashashchAtra dadR^ishU raNamUrdhani ||2-119-123
krIDantaM bahudhA yuddhe vyAditAsyamivAntakam |
tatastenAbhisaMtaptA rudhiraughapariplutAH || 2-119-124
punarbhagnAH prAdravanta  yatra bANo vyavasthitaH |
gajavAjirathaughaiste chohyamAnAH samantataH || 2-119-125
kR^itvA chArtasvaraM ghoraM disho jagmurmahaujasaH |
ekaikasyopari tadA te.anyonyaM bhayapIDitAH ||2-119-126
vamantaH shoNitaM jagmurviShAdAdvimukhA raNe |
na babhUva purA devairyudhyatAM tAdR^ishaM bhayam ||2-119-127
yAdR^ishaM yuddhyamAnAnAmaniruddhena saMyuge |
kechidvamanto rudhiraM hyapatanvasudhAtale ||2-119-128
dAnavA girishR^i~ngAbhA gadAshUlAsipANayaH |
te bANamutsR^ijya raNe jagmurbhayasamAkulAH ||2-119-129
vishAlamAkAshatalaM dAnavA nirjitAstadA |
niHsheShabhagnAM mahatIM dR^iShTvA tAM vAhinIM tadA ||2-119-130
bANaH krodhAtprajajvAla samiddho.agnirivAdhvare |
antarikShacharo bhUtvA sAdhuvAdI samantataH ||2-119-131
nArado nR^ityati prIto hyaniruddhasya saMyuge |
etasminnantare chaiva bANaH paramakopanaH ||2-119-132
kumbhANDasa~NgR^ihItaM tu rathamAsthAya vIryavAn |
yayau yatrAniruddho vai udyatAsI rathe sthitaH ||2-119-133
paTTishAsigadAshUlamudyamya cha parashvadhAn |
babhau bAhusahasreNa shakro dhvajashatairiva ||2-119-134
baddhagodhA~Ngulitraishcha bAhubhiH sa mahAbhujaH |
nAnApraharaNopetaH shushubhe dAnavottamaH ||2-119-135
siMhanAdaM nadankruddho visphAritamahAdhanuH |
abravIttiShTha tiShTheti krodhasaMraktalochanaH ||2-119-136
vachanaM tasya saMshrutya prAdyumniraparAjitaH |
bANasya vadanaM sa~Nkhye samudvIkShya tato.ahasat ||2-119-137
ki~NkiNIshatanirghoShaM raktadhvajapatAkinam |
R^iShyacharmAvanaddhA~NgaM dashanalvaM mahAratham ||2-119-138
tasya vAjisahasraM tu rathe yuktaM mahAtmanaH |
purA devAsure yuddhe hiraNyakashiporiva ||2-119-139
tamApatantaM dadR^ishe dAnavaM yadupu~NgavaH |
saMprahR^iShTastato yuddhe tejasA chApyapUryata ||2-119-140
asicharmadharo vIraH svasthaH sa~NgrAmalAlasaH |
narasiMho yathA pUrvamAdidaityavadhodyataH ||2-119-141
ApatantaM dadarshAtha khaDgacharmadharaM tadA |
khaDgacharmadharaM taM tu dR^iShTvA bANaH padAtinam ||2-119-142
praharShamatulaM lebhe prAdyumnivadhakA~NkShayA |
tanutreNa vihInashcha khaDgapANIshcha yAdavaH ||2-119-143
ajeya iti taM matvA yuddhAyAbhimukhaH sthitaH |
aniruddhaM raNe bANo jitakAshI mahAbalaH ||2-119-144
vAchaM chovAcha sa~Nkruddho gR^ihyatAM hanyatAmiti |
vAchaM cha bruvatastasya shrutvA prAdyumnirAhave ||2-119-145
bANasya bruvataH krodhAddhasamAno.abhyudaikShata |
uShAM bhayaparitrastAM rudatIM tatra bhAminIm ||2-119--146
aniruddhaH prahasyAtha samAshvAsya cha tAM sthitaH |
atha bANaH sharaughANAM kShudrakANAM samantataH ||   2-119-147
chikShepa samare kruddho hyaniruddhavadhepsayA |
aniruddhastu chichCheda kA~NkShaMstasya parAjayam ||2-119-148
vavarSha sharajAlAni kShudrakANAM samantataH |
bANo.aniruddhashirasi kA~NkShaMstasya raNe vadham ||2-119-149
tato bANasahasrANi charmaNA vyavadhUya saH |
babhau pramukhatastasya sthitaH sUrya ivodaye ||2-119-150    
so.abhibhUya raNe bANamAsthito yadunandanaH |
siMhapramukhato dR^iShTvA gajamekaM yathA vane ||2-119-151
tato bANaH sa bANaughairmarmabhedibhirAshugaiH |
vivyAdha nishitaistIkShNaiH prAdyumnimaparAjitam ||2-119-152
samAhatastato bANaiH khaDgacharmadharo.apatat |
tamApatantaM nishitairabhyaghnansAyakaistathA ||2-119-153
so.atividdho mahAbAhurbANaiH sannataparvabhiH |
krodhenAbhiprajajvAla chikIrShuH karma duShkaram ||2-119-154
rudhiraughaplutairgAtrairbANavarShaiH samAhitaH |
abhibhUtaH susa~Nkruddho yayau bANarathaM prati ||2-119-155
asibhirmushalaiH shUlaiH paTTishaistomaraistathA |
so.atividdhaH sharaughaishcha prAdyumnirna vyakampata ||2-119-156
Aplutya sahasA kruddho ratheShAM tasya so.achChinat |
jaghAna chAshvAnkhaDgena bANasya raNamUrdhani ||2-119-157
taM punaH sharavarSheNa paTTishaistomarairapi |
chakArAntarhitaM bANo yuddhamArgavishAradaH ||2-119-158
hato.ayamiti vij~nAya prANadannairR^itA gaNAH |
tato.avaplutya sahasA rathapArshve vyavasthitaH ||2-119-159
shaktiM bANastataH kruddho ghorarUpAM bhayAnakAm |
jagrAha jvalitAM ghorAM ghaNTAmAlAkulAM raNe ||2-119-160  
jvalanAdityasa~NkAshAM yamadaNDogradarshanAm |
prAhiNottAmasa~Ngena maholkAM jvalitAmiva ||2-119-161
tAmApatantIM saMprekShya jIvitAntakarIM tatdA |
so.abhiplutya tadA shaktiM jagrAha puruShottamaH || 2-119-162
nirbibheda tato bANaM tayA shaktyA mahAbalaH |
sA bhitvA tasya dehaM vai prAvishaddharaNItalam ||2-119-163
sa gADhaviddho vyathito dhvajayaShTiM samAshritaH |
tato mUrchChAbhibhUtaM taM kumbhANDo vAkyamabravIt ||2-119-164
upekShase dAnavendra kimevaM shatrumudyatam |
labdhalakSho hyayaM vIro nirvikAro.adya dR^ishyate ||2-119-165
mAyAmAshritya yuddhyasva nAyam vadhyo.anyathA bhavet |
AtmAnaM mAM cha rakShasva pramAdAtkimupekShase ||2-119-166
vadhyatAmayamadyaiva na naH sarvAnvinAshayet |
[anyAMshcha shatasho hatvA uShAM nItvA vrajiShyati] ||2-119-167
kuMbhANDavachanairevaM dAnavendraH praNoditaH |
vAchaM rUkShAM abhikruddhaH provAcha vadatAM varaH ||2-119-168
eSho.ahamasya vidadhe mR^ityuM prANaharaM raNe |
AdAsyAmyahametaM vai garutmAniva pannagam ||2-119-169
ityevamuktvA sarathaH sadhvajaH sAshvasArathiH |
gandharvanagarAkArastatraivAntaradhIyata ||2-119-170
[mumocha nishitAnbANAMshChanno mAyAdharo balI] |
vij~nAyAntarhitaM bANaM prAdyumniraparAjitaH ||2-119-171
pauruSheNa samAyuktaH saMpraikShata disho dasha |
AsthAya tAmasIM vidyAM tadA kruddho mahAbalaH ||2-119-172
mumocha vishikhAMstIkShNAMshChanno mAyAdharo balI |
prAdyumnirvishikhairbaddhaH sarpabhUtaiH samantataH ||2-119-173
veShTito bahudhA tasya dehaH pannagarAshibhiH |
sa tu veShTitasarvA~Ngo baddhaH prAdyumnirAhave ||2-119-174
niShprayatnaH kR^itastasthau mainAka iva parvataH |
jvAlAvalIDhavadanaiH sarpabhogairvicheShTitaH ||2-119-175
abhitaH parvatAkAraH prAdyumnirabhavadraNe |
niShprayatnagatishchApi sarpavaktramayaiH sharaiH ||2-119-176
na vivyathe sa bhUtAtmA sarvataH pariveShTitaH |
tatastaM vAgbhirugrAbhiH saMrabdhaH samatarjayat  ||2-119-177
bANo dhvajaM samAshritya provAchAmarShito vachaH |
kumbhANDa vadhyatAM shIghramayaM vai kulapAMsanaH ||2-119-178
chAritraM yena me loke dhUShitaM dUShitAtmanA | 
ityevamukte vachane kumbhANDo vAkyamabravIt ||2-119-179
rAjanvakShyAMyahaM kiMchittanme shR^iNu yadichChasi |
ayaM vij~nAyatAM kasya kuto vAyamihAgataH ||2-119-180
kena vAyamihAnItaH shakratulyaparAkramaH |
mayAyaM bahusho rAjandR^iShTo yuddhyanmahAraNe ||2-119-181 
krIDanniva cha yuddheShu dR^ishyate devasUnuvat |
balavAnsattvasaMpannaH sarvashAstravishAradaH ||2-119-182
nAyaM vadhakR^itaM doShamarhate daityasattama |
gAndharveNa vivAhena kanyeyaM tava sa~NgatA ||2-119-183
adeyA hyapratigrAhyA atashchintyaM vadhaM kuru |
vij~nAya cha vadhaM vAsya pUjAM vAsya kariShyasi || 2-119-184
vadhe hyasya mahAndoSho rakShaNe sumahAnguNaH |
ayaM hi puruShotkR^iShTaH sarvathA mAnamarhati ||2-119-185
sarvato veShTitatanurna vyathatyeSha bhogibhiH |
kulashauNDiryavIryaishcha sattvena cha samanvitaH |2-119-186
pashya rAjanmahAvIryairanvitaH puruShottamaH |
na no gaNayate sarvAnvadhaM prApto.apyayaM balI ||2-119-187
yadi mAyAprabhAveNa nAtra baddho bhavedayam |
sarvAnsuragaNAnsa~Nkhye yodhayennAtra saMshayaH ||2-119-188
sarvasa~NgrAmamArgaj~no bhavedvIryAdhikastava |
shoNitaughaplutairgAtrairnAgabhogaishcha veShTitaH ||2-119-189
trishikhAM bhrukutiM kR^itvA na chintayati naH sthitAn |
imAmavasthAM nIto.api svabAhubalamAshritaH ||2-119-190
na chintayati rAjaMstvAM vIryavAnko.apyasau yuvA |
sahasrabAhoH samare dvibAhuH samavasthitaH |
na chintayati te vIryamayaM vIryamadAnvitaH ||2-119-191 
uchitaM yadi te rAjanj~neyo vIryabalAnvitaH |
kanyA cheyaM na chAnyasya niryAtyetena sa~NgatA ||2-119-192
yadi cheShTatamaH kashchidayaM vaMshe mahAtmanAm |
tataH pUjAmayaM viraH prApsyate chAsurottama || 2-119-193
rakShyatAmiti choktvaiva tathAstviti cha tasthivAn |
evamukte tu vachane kumbhANDena mahAtmanA ||2-119-194
tathetyAha cha kumbhANDaM bANaH shatruniShUdanaH |
saMrakShiNastato dattvA aniruddhasya dhImataH ||2-119-195
yayau svameva bhavanaM baleH putro mahAyashAH |
saMyataM mAyayA dR^iShTvA aniruddhaM mahAbalam ||2-119-196
R^iShINAM nAradaH shreShTho.avrajaddvAravatIM prati |
tato hyAkAshamArgeNa munirdvAravatIM gataH ||2-119-197
gate R^iShINAM pravare so.aniruddho vyachintayat |
naShTo.ayaM dAnavaH krUro yuddhameShyatyasaMshayaH ||2-119-198
sa gatvA nAradastatra sha~NkhachakragadAdharam |
j~nApayiShyati tattvena imamarthaM na saMshayaH ||2-119-199
nAgairvicheShTitaM dR^iShTvA uShA prAdyumnimAturA |
ruroda bAShparuddhAkShI tAmAha rudatIM punaH ||2-119-200 
kimidaM rudyate bhIru mA bhaistvaM mR^igalochane |
pashya sushroNi saMprAptaM matkR^ite madhusUdanam ||2-119-201
yasya sha~NkhadhvaniM shrutvA bAhushabdaM balasya cha 
dAnavA nAshameShyanti garbhAshchAsurayoShitAm || 2-119-202

vaishampAyana uvAcha 
evamuktAniruddhena uShA vishrambhamAgatA |
nR^ishaMsaM pitaraM chaiva shochate sA sumadhyamA ||2-119-203

  iti shrImahAbhArate khileShu harivaMshe viShNuparvaNi
                        bANAniruddhayuddhe
         ekonaviMshatyadhikashatatamo.adhyAyaH