##Harivamsha Maha Puranam -  Part 2 - Vishnu Parva
Chapter 43 - Jarasandha Defeated
itranslated by K S Ramachandran, ramachandran_ksr@yahoo.ca,
August 20, 2008 
Remarks : (1) verses 13 - 72 are missing in Chitrashala text
           provided. These have been supplied here from Gita
           Press edition 
           (2) verses 7 to 27 here are 99% same as verses 58 to 77
           of Chapter 2-35; as also several other passages.##

Further proof-read by Gilles Schaufelberger schaufel @ wanadoo.fr
If you find any errors compared to Chitrashala Press edn,
send corrections to A. Harindranath harindranath_a @ yahoo.com
---------------------------------------------------------------             
                 atha trichatvAriMsho.adhyAyaH 
                         jarAsaMdhaparAbhavaH
                         
vaishampAyana uvAcha 
                         
tau nagAdAplutau dR^iShTvA vasudevasutAvbhau |
kShubdhaM naravarAnIkaM sarvaM saMmUDhavAhanam ||2-43-1
bAhupraharanau tau tu cheratustatra yAdavau |
makarAviva saMrabdhau samudrakShobhaNAvubhau ||2-43-2
tAbhyAM mR^idhe praviShTAbhyAM yAdavAbhyAM matistvabhUt |
AyudhAnAM purANAnAmAdAnakR^italakShaNA ||2-43-3
tato.ambaratalAdbhUyaH patanti sma mahAtmanoH |
madhye rAjasahasrasya samaraM pratikA~NkShiNoH ||2-43-4
yAni vai mAthure yuddhe prAptAnyAhavashobhinoH |
tAnyambarAtpatanti sma divyAnyAhavasaMplave ||2-43-5  
lelihAnAni divyAni dIptAgnisadR^ishAni vai |
nikShipya yAni tatraiva tAni prAptau sma yAdavau ||2-43-6
kravyAdairanuyAtAni mUrtimanti bR^ihanti cha |
tR^iShitAnyAhave bhoktuM nR^ipamAMsAni sarvashaH ||2-43-7
divyasragdAmadhArINi trAsayanti cha khecharAn |
prabhayA bhAsamAnAni daMshitAni disho dasha ||2-43-8
halaM sAMvartakaM nAma saunandaM musalaM tathA |
chakram sudarshanaM nAma gadAM kaumodakIM tathA ||2-43-9
chatvAryetAni tejAMsi viShNupraharaNAni vai |
tAbhyAM samavatIrNAni yAdavAbhyAM mahAmR^idhe ||2-43-10
jagrAha prathamaM rAmo lalAmapratimaM raNe | 
sarpantamiva sarpendraM divyamAlAkulaM halam ||2-43-11
savyena sAtvatAM shreShTho jagrAha musalottamam |
saunandaM nAma balavAnnirAnandakaraM dviShAm ||2-43-12
darshanIyaM cha lokeShu chakramAdityavarchasam |
nAmnA sudarshanaM nAma prIto jagrAha keshavaH ||2-43-13
darshanIyam cha lokeShu dhanurjaladaniHsvanam |
nAmnA shAr~Ngamiti khyAtaM prIto jagrAha vIryavAn ||2-43-14
devairnigaditArthasya gadA tasyApare kare |
niShaktA kumudAkShasya nAmnA kaumodakIti sA ||2-43-15
tau sapraharaNau vIrau sAkShAdviShNutanUpamau |
samare rAmagovindau ripUMstAnpratyayuddhyatAm ||2-43-16
Ayudhapragrahau vIrau tAvanyonyamayAvubhau |
pUrvajAnujasaMj~nau tu rAmagovindalakShanau ||2-43-17
samare.apratirUpau tau viShNureko dvidhA kR^itaH |
dviShatsu pratikurvANau parAkrAntau yatheshvarau ||2-43-18
halamudyamya rAmastu sarpendramiva kopanam |
chachAra samare vIro dviShatAmantakopamaH ||2-43-19
vikarShanrathavR^indAni kShatriyANAM mahAtmanAm 
chakAra roShaM saphalaM nAgeShu cha hayeShu cha ||2-43-20
ku~njarA.NllA~NgalotkShiptAnmusalAkShepatAditAn |
ramo.abhirAmaH samare nirmamantha yathAchalAn ||2-43-21
te vadhyamAnA rAmeNa samare kShatriyarShabhAH | 
jarAsaMdhAntikaM bhItA virathAH pratijagmire ||2-43-22
tAnuvAcha jarAsaMdhaH kShatradharme vyavasthitaH |
dhigetAM kShatravR^ittiM vaH samare kAtarAtmanAm ||2-43-23
parAkrAntasya samare virathasya palAyataH |
bhrUNahatyAmivAsahyAM pravadanti manIShiNaH ||2-43-24
pattino bhuvi chaikasya gopasyAlpabalIyasaH |
bhItAH kiM vinivartadhvaM dhigetAM kShatravR^ittitAm ||2-43-25
kShipraM samabhivartantAM mama vAkyena noditAH |
yAvadetau raNe gopau preShayAmi yamakShyam ||2-43-26
tataste kShatriyAH sarve jarAsaMdhena noditAH |
kShipantaH sharajAlAni hR^iShTA yoddhumupasthitAH ||2-43-27
te hayaiH kA~nchanApIDai rathaishchendusamaprabhaiH |
nAgaishchAmbhodasa~NkAshairmahAmAtrapraNOditaiH ||2-43-28
satanutrANanistriMshAH sAyudhAbharaNAmbarAH |
svAropitadhanuShmantaH satUNIrAH sasAyakAH ||2-43-29
sachChatrotsedhinaH sarve chAruchAmaravIjitAH |
raNAvanigatA rejuH syandanasthA mahIkShitaH ||2-43-30
tau yuddhara~NgApatitau vidhAvantau mahAbhujau |
vasudevasutau vIrau yuyutsU pratyadR^ishyatAm ||2-43-31
tadyuddhamabhavattatra tayosteShAM tu saMyuge |
sAyakotsargabahulaM gadAnirghAtadAruNam ||2-43-32
tataH sharasahasrANi pratIchChantau raNeShiNau |
tasthaturyodhamukhyau tAvabhivR^iShTau yathAchalau ||2-43-33  
gadAbishchaiva gurvIbhiH kShepaNIyaishcha mudgaraiH |
ardyamAnau maheShvAsau yAdavau na chakaMpatuH ||2 43-34
tataH kR^iShNo.ambudAkAraH sha~NkhachakragadAdharaH |
vyavardhata mahAtejA vAtayukta ivAnalaH ||2-43-35
sa chakreNArkatulyena dIpyamAnena tejasA |
chichCheda samare vIro nR^igajAshvamahArathAn ||2-43-36
gadAnipAtavihatA lA~Ngalena cha karShitAH |
na shekuste raNe sthAtuM pArthivA naShTachetasaH ||2-43-37
chakakShuranikR^ittAni vichitrANi mahIkShitAm |
rathayUthAni bhagnAni na shekushchalituM raNe ||2-43-38
musalAkShepabhagnAshcha ku~njarAH ShaShTihAyanAH |
ghanA iva ghanApAye bhagnadantA vichukrushuH ||2-43-39
chakrAnalajvAlahatAH sAdinaH sapadAtayaH |
petuH parAsavastatra yathA vajrahatAstathA ||2-43-40
chakralA~NgalanirdagdhaM tatsainyaM vidalIkR^itam |
yugAntopahataprakhyaM sarvaM patitamAbabhau ||2-43-41
AkrIDabhUmiM divyAnAmAyudhAnAM vapuShmatAm |
vaiShNavAnAM nR^ipAste tu draShTUmapyabalIyasaH ||2-43-42
kechidrathAH saMmR^iditAH kechinnihatapArthivAH |
bhagnaikachakrAstvapare vikIrNA dharaNItale ||2-43-43
tasminvishasane ghore chakralA~NgalasaMplave | 
dAruNAni pravR^ittAni rakShAMsyautpAtikAni cha ||2-43-44
ArtAnAM kUjamAnAnAM pATitAnAM cha veNUvat |
anto na shakyate.anveShTuM nR^nAgarathavAjinAm ||2-43-45
sA pAtitanarendrANAM rudhirArdrA raNakShitiH |
yoSheva chandanArdrA~NgI bhairavA pratibhAti vai ||2-43-46
narakeshAsthimajjAntraiH shAtitAnAM cha dantinAm |
rudhiraughaplavastatra chAdayAmAsa medinIm ||2-43-47
tasminmahAbhIShaNake naravAhanasa~NkShaye |
shivAnAmashivaiH shabdairnAdite ghoradarshane ||2-43-48
ArtastanitasaMnAde rudhirAmbuhradAkule |
antakAkrIDasadR^ishe nAgadehaiH samAvR^ite ||2-43-49
apAstairbAhubhiryodhaisturagaishacha vidAritaiH |
ka~Nkaishcha balagR^idhraishcha nAditaiH pratinAdite ||2-43-50
nipAte pR^ithivIshAnAM mR^ityusAdhAraNe raNe |
kR^iShNaH shatruvadhaM kartuM chachArAntakadarshanaH ||2-43-51
yugAntArkaprabhaM chakraM kAlIM chaivAyasIM gadAm |
gR^ihya sainyAvanigato babhAShe keshavo nR^ipAn ||2-43-52
kiM na yuddhyata vai shUrA hastyashvarathasaMyutAH |
kimidaM gamyate shUrAH kR^itAstrA dR^iDahnishchayAH |
ahaM sapUrvajaH sa~Nkhye padAtiH pramukhe sthiraH || 2-43-53
adR^iShTadoSheNa raNe bhavanto yena pAlitAH |
sa idAnIM jarAsaMdhaH kimarthaM nAbhivartate ||2-43-54
evamukte tu nR^ipatirdarado nAma vIryavAn |
rAmaM halAgrograbhujaM pratyayAtsainyamadhyagam ||2-43-55 
babhAShe sa tu tAmrAkShamukShANamiva sevanI |
ehyehi rAma yuddhyasva mayA sArdhamariMdama ||2-43-56
tadyuddhamabhavattAbhyAM rAmasya daradasya cha |
mR^idhe lokavariShThAbhyAM ku~njarAbhyAmivaujasA ||2-43-57
yojayitvA tataH skandhe rAmo daradamAhave |
halena balinAM sheShTho musalenAvapothayat ||2-43-58
svakAyagatamUrdhA vai musalenAvapothitaH |
papAta darado bhUmau dAritArdha ivAchalaH ||2-43-59
rAmeNa nihate tasmindarade rAjasattame |
jarAaMdhasya rAj~nastu  rAmeNAsItsamAgamaH ||2-43-60
mahendrasyeva vR^itreNa dAruNo lomaharShaNaH |
gade gR^ihItvA vikrAntAvanyonyamabhidhAvataH ||2-43-61
kampayantau bhuvaM vIrau tAvudyatamahAgadau |
dadR^ishAte mahAtmAnau girI sashikharAviva ||2-43-62
vyupAramanta yuddhAni prekShya tau puruSharShabhau |
saMrabdhAviva dhAvantau gadAyuddheShu vishrutau ||2-43-63
tAvubhau paramAchAryau loke khyAtau mahAbalau |
mattAviva mahAnAgAvanyonyaM samadhAvatAm ||2-43-64
tato devAH sagandharvAH siddhAshcha paramarShyaH |
yakShAH sApsarasashchaiva samAjagmuH sahasrashaH ||2-43-65 
taddevayakShagandharvamaharShibhirala~NkR^itam |
shushubhe.abhyadhikaM rAjannabho jyotirgaNairiva ||2-43-66
abhidudrAva rAmaM tu jarAsaMdho narAdhipaH |
savyaM maNDalamAshritya baladevastu dakShiNam ||2-43-67
tAvanyonyaM prajahrAte gadAyuddhavishAradau |
dantAbhyAmiva mAta~Ngau nAdayantau disho dasha ||2-43-68
gadAnipAto rAmasya shushruve.ashaniniHsvanaH |
jarAsaMdhasya cha raNe parvatasyeva dIryataH ||2-43-69
na sma kaMpayate rAmaM JarAsaMdhakarachyutA |
gadA gadAbhR^itAM shreShThaM vindhyaM girimivAnilaH ||2-43-70
rAmasya tu gadAvegaM rAjA sa magadheshvaraH |
sehe dhairyeNa mahatA shikShayA cha vyapothayat ||2-43-71
tato.antarikShe vAgAsItsusvarA lokasAkShiNI |
na tvayA rAma vadhyo.ayamalaM khedena mAnada ||2-43-72
vihito.asya mayA mR^ityustasmAtsAdhu vyupArama |
achireNaiva kAlena prANAMstyakshyati mAgadhaH ||2-43-73  
jarAsaMdhastu tachChrutvA vimanAH samapadyata |
na prAharattatastasmai punareva halAyudhaH |
tau vyupAramatAM yuddhAdvR^iShNayaste cha pArthivAH ||2-43-74
dIrghakAle mahArAja nijaghnuritaretaram |
parAjite tvapakrAnte jarAsaMdhe mahIpatau |
viviktamabhavatsainyaM parAvR^ittamahAratham ||2-43-75
te nR^ipAshchoditairnAgaiH syandanaisturagaistathA 
dudruvurbhItamanaso vyAghrAghrAta mR^igA iva ||2-43-76
tannarendraiH parityaktaM bhagnadarpairmahArathaiH |
ghoraM kravyAdabahulaM raudramAyodhanaM babhau ||2-43-77
dravatsu rathamukhyeShu chedirAjo mahAdyutiH |
smR^itvA yAdavasaMbandhaM kR^iShNamevAnvavartata ||2-43-78
vR^itaH kArUShasainyena chedisainyena chAnagha |
saMbandhakAmo govindamidamAha sa chedirAT ||2-43-79 
ahaM pitR^iShvasurbhartA tava yAdavanandana |
sabalastvAmupAvR^ittastvaM hi me dayitaH prabho ||2-43-80
uktashchaiSha mayA rAjA jarAsaMdho.alpachetanaH |
kR^iShNAdvirama durbuddhe vigrahAdraNakarmaNi ||2-43-81
tadeSho.adya mayA tyakto mama vAkyasya dUShakaH |
bhagno yuddhe jarAsaMdhastvayA dravati sAnugaH ||2-43-82
nirvairo naiSha saMyAti svapuraM pR^ithivIpatiH |
tvayyeva bhUyo.apyaparaM darshayiShyati kilbiSham ||2-43-83
tadimAM saMtyajAshu tvaM mahIM hatanarAkulAm |
kravyAdagaNasa~NkIrNAM sevitavyAmamAnuShaiH ||2-43-84
karavIrapuraM kR^iShNa gachChAmaH sabalAnugAH |
shR^igAlaM vAsudevaM vai drakShyAmastatra pArthivam ||2-43-85
imau rathavarodagrau yavayoH kAritau mayA |
yojitau shIghraturagaiH sva~NgachakrAkShakUbarau ||2-43-86   
shIghramAruha bhadraM te baladevasahAyavAn |
tvarAmaH karavIrasthaM draShTuM taM vasudhAdhipam ||2-43-87

vaishampAyana uvAcha 
pitR^iShvasupatervAkyaM shrutvA chedipatestadA |
vAkyaM hR^iShTamanAH kR^iShNo jagAda jagato guruH ||2-43-88
aho yuddhAbhisaMtaptau deshakAlochitau tvayA |
bAndhavapratirUpeNa saMsiktau vachanAmbunA ||2-43-89
deshakAlavishiShTasya hitasya madhurasya cha |
vAkyasya durlabhA loke vaktArashchedisattama ||2-43-90
chedinAtha sanAthau svaH saMvR^ittau tava darshanAt |
nAvayoH ki~nchidaprApyaM yayostvaM bandhurIdR^ishaH ||2-43-91 
jarAsaMdhasya nidhanaM ye chAnye tatsamA nR^ipAH |
paryAptau tvatsanAthau svaH kartuM chedikulodvaha ||2-43-92
yadUnAM prathamo bandhustvaM hi sarvamahIkShitAm |
ataHprabhR^iti saMgrAmAndrakShyase chedisattama ||2-43-93
chAkraM mausalamityevaM saMgrAmaM raNavR^ittayaH |
kathayiShyanti loke.asminye dhariShyanti pArthivAH ||2-43-94
rAj~nAM parAjayaM yuddhe gomante.achalasattame |
shravaNAddhAraNAdvApi svargalokaM vrajanti hi ||2-43-95
tadgachChAma mahArAja karavIraM purottamam |
tvayoddiShTena mArgeNa chedirAja shivAya vai ||2-43-96
te syandanagatAH sarve pavanotpAtibhirhayaiH |
bhejire dIrghamadhvAnaM mUrtimanta ivAgnayaH ||2-43-97
te trirAtroShitAH prAptAH karavIraM purottamam |
shivAya cha shive deshe niviShTAstridashopamAH ||2-43-98   

  iti shrImahAbhArate khileShu harivaMshe viShNuparvaNi
       karavIrapurAbhigamane trichatvAriMsho.adhyAyaH