##Harivamsha Maha Puranam - Part 2 - Vishnu Parva Chapter 49 - Dantavaktra's Speech and Bhishmaka's Review Itranslated by K S Ramachandran, ramachandran_ksr@yahoo.ca August 26, 2008 Note : vayaH adhikaM yeShAM te vayo.adhikAH. is not avagraha necessary there?## Further proof-read by Gilles Schaufelberger schaufel @ wanadoo.fr If you find any errors compared to Chitrashala Press edn, send corrections to A. Harindranath harindranath_a @ yahoo.com --------------------------------------------------------------- atha ekonapa~nchAshattamo.adhyAyaH dantavaktrasya bhAShaNaM bhIShmakasya nirNayashcha vaishampAyana uvAcha ityevamukte vachane sunIthena mahAtmanA | karUShAdhipatirvIro dantavaktro.abhyabhAShata ||2-49-1 dantavaktra uvAcha yaduktaM magadhenAtra sunIthena narAdhipAH | yuktapUrvamahaM manye yadasmAkaM vacho hitam ||2-49-2 na cha vidveShaNenAhaM na chAha~NkAravAdinA | na chAtmavijigIShutvAddUShayAmi vacho.amR^itam ||2-49-3 vAkyArNavaM mahAgAdhaM nItishAstrArthabR^iMhitam | ka eSha nikhilaM vaktuM shakto vai rAjasaMsadi ||2-49-4 kiM tvanusmaraNArthe.ahaM yadbravImi shR^iNuShva me | Agato vAsudeveti kimAshcharyaM narAdhipAH ||2-49-5 yathA.a.agatA vayaM sarve kR^iShNo.apIha tathA.a.agataH | kimatra dosho gauNyo vA kanyAhetoH samAgatAH ||2-49-6 yadasmAbhiH sametyaikyAtkR^itaM gomantarodhanam | tatra yuddhakR^itaM doShaM kathaM vai vaktumarhatha ||2-49-7 vanavAse sthitau vIrau kaMsavyAmohahetunA | devarShivachanAdrAjanvR^indAvanataTe sthitau ||2-49-8 tAvAhUya vadhArthena ubhau rAmajanArdanau | nagenoddIpitau vIrau hatvA nAgaM viveshatuH ||2-49-9 tataH svavIryamAshritya nihato ra~NgasAgare | gatAsuriva chAsIno mathureshaH sahAnugaH ||2-49-10 kimatra vihito doSho yenAsmAbhirvayo.adhikaiH | uparodhaparA rAjanvayaM sarve sAmAgatAH ||2-49-11 senAtibalamAlokya vitrastau rAmakeshavau | puraM balaM samutsR^ijya gomante cha gatAvubhau ||2-49-12 tatrApi gatamasmAbhirhantuM samarayodhibhiH | aprAptayauvanAbhyAM cha padAtibhyAM raNAjire ||2-49-13 rathAshvanaranAgena nAsmAbhirvigrahaH kR^itaH | kR^itvoparodhaM shailasya kShatradharmeNa dIpitaH ||2-49-14 dAvAgnimukhamAvishya durvinItatapasvinau | vinIta iti manyAmaH sarve kShatriyapu~NgavAH | pratiyuddhe kR^ite tvevaM dUShayAma janArdanam ||2-49-15 yatra yatra prayAsyAmo vayaM tatra bhavetkaliH | prItyarthaM prayatiShyAmaH kR^iShNena saha bhUmipAH ||2-49-16 idaM kuNDipuraM kR^iShNo nAgataH kalihetunA | kanyAnimittAgamane kasya yuddhaM prayachChati ||2-49-17 martye.asminpuruShendro.asau na kashchitprAkR^ito naraH | devalokeShu deveShu pravaraH puruShottamaH ||2-49-18 devAnAmapi kartAsau lokAnAM cha visheShataH | na chaiva bAlishA buddhirna cherShyA nApi matsaraH ||2-49-19 na stabdho na kR^isho nArtaH praNatArtiharaH sadA | eSha viShNuH prabhurdevo devAnAmapi daivatam ||2-49-20 Agato garuDeneha chChadmaprAkAshyahetunA | nAnAstrasahito yAti kR^iShNaH shatruvinAshane ||2-49-21 imAM yAtrAM vijAnIdhvaM prItyarthaM hyAgato hariH | sahito yAdavendraishcha bhojavR^iShNyandhakairiha ||2-49-22 arghyamAchamanaM dattvA AtithyaM cha narAdhipAH | kariShyAmo vayaM sarve keshavAya mahAtmane ||2-49-23 evaM saMdhAnataH kR^itvA kR^iShNena sahitA vayam | vasAmo vigatodvegA nirbhayA vigatajvarAH ||2-49-24 tasya tadvachanaM shrutvA dantavaktrasya dhImataH | shAlvaH pravadatAM shreShThastAnuvAcha narAdhipAn ||2-49-25 shAlva uvAcha kiM bhayenAsya naH sarve nyastashastrA bhavAmahe | saMdhAnakaraNAddhetoH kR^iShNasya bhayakampitAH ||2-49-26 parastavena kiM kAryaM vinindya balamAtmanaH | naiSha dharmo narendrANAM kShAtre dharme cha tiShThatAm ||2-49-27 mahatsu rAjavaMsheShu saMbhUtAH kulavarddhanAH | teShAM kApuruShA buddhiH kathaM bhavitumarhati ||2-49-28 ahaM jAnAmi vai kR^iShNamAdidevaM sanAtanam | prabhuM sarvAmarendrANAM nArAyaNaparAyaNam ||2-49-29 vaikuNThamajayaM loke charAcharaguruM harim | saMbhUtaM devakIgarbhe viShNuM lokanamaskR^itam ||2-49-30 kaMsarAjavadhArthAya bhArAvataraNAya cha | asmAkaM cha vinAshAya lokasaMrakShaNAya cha ||2-49-31 aMshAvataraNe kR^itsnaM jAne viShNorvicheShTitam | sa~NgrAmamatulaM kR^itvA viShNunA saha bhUmipAH ||2-49-32 chakrAnalavinirdagdhA yAsyAmo yamasAdanam | tattvaM jAnAmi rAjendrAH kAlenAyuHkShayo bhavet ||2-49-33 nAkAle mriyate kashchitprApte kAle na jIvati | evaM vinishchayaM kR^itvA na kuryAtkasyachidbhayam ||2-49-34 sa eva bhagavAnviShNurAlokya tapasaH kShayam | nihantA ditijendrANAM yathAkAlena yogavit ||2-49-35 baliM vairochaniM chaivaM baddhvAvadhyaM mahAbalam | kR^itavAndevadeveshaH pAtAlatalavAsinam ||2-49-36 evamAdIni vai viShNushcheShTAni cha narAdhipAH | tasmAdayuktaM bhavatAM vigrahArthaM vichAraNam ||2-49-37 na cha sa~NgrAmahetorhi kR^iShNasyAgamanaM tviha | yasya vA kasya vA kanyA varayiShyati tasya sA | kimatra vigraho rAj~nAM prItirbhavatu vai dhruvam ||2-49-38 vaishampAyana uvAcha evaM kathayamAnAnAM nR^ipANAM buddhishAlinAm | na ki~nchidabravIdrAjA bhIShmakaH putrakAraNAt ||2-49-39 mahAvIryamadotsiktaM bhArgavAstrAbhirakShitam | raNaprachaNDAtirathaM vichintya manasA sutam ||2-49-40 bhIShmaka uvAcha kR^iShNaM na sahate nityaM putro me baladarpitaH | nityAbhimAnI cha raNe na bibheti cha kasyachit ||2-49-41 kR^iShNasya bhujavIryeNa hriyate nAtra saMshayaH | bhaviShyati tato yuddhaM mahApuruShavigraham ||2-49-42 dveShI chaivAbhimAnI cha kuto jIvati me sutaH | jIvitaM nAtra pashyAmi mama putrasya keshavAt ||2-49-43 kanyAhetoH sutaM jyeShThaM pitR^INAM nandivarddhanam | kArayiShye kathaM yuddham putreNa saha keshavam ||2-49-44 na cha nArAyaNaM devaM varamichChati rukmavAn | mUDhabhAvo madonmattaH sa~NgrAmeShvanivartakaH | niyataM bhasmasAdyAti tUlarAshiryathAnalAT ||2-49-45 karavIreshvaraH shUraH shR^igAlashchitrayodhinA | kShaNena bhasmasAnnItaH keshavena balIyasA ||2-49-46 vR^indAvane.avasachChrImAnkeshavo balinAM varaH | uddhR^ityaikena hastena saptAhaM dhR^itavAngirim ||2-49-47 duShkaraM karma saMsmR^itya manaH sIdati me bhR^isham |2-49-48 nagendre sahasA.a.agamya devataiH saha vR^itrahA | abhiShichyAbravItkR^iShNamupendreti shachIpatiH ||2-49-49 yathA vai damino nAgaH kAliyo yamunAhrade | viShAgnijvAlito ghoraH kAlAntakasamaprabhaH ||2-49-50 keshI chApi mahAvIryo dAnavo hayavigrahaH | nihato vAsudevena devairapi durAsadaH ||2-49-51 sandIpanisutashchaiva chiranaShTo hi sAgare | daityaM pa~nchajanaM hatvA AnIto yamamandirAt ||2-49-52 gomante sumahadyuddhaM bahubhirveShTitAvubhau | kR^itvA vitrAsajananaM nAgAshvarathasa~NkShayam ||2-49-53 gajena gajavR^indAni rathena rathayodhinaH | sAdinashchAshvayodhena nareNa cha padAtinaH | jaghnatustau mahAvIryau vasudevasutAvubhau ||2-49-54 na devAsuragandharvA na yakShoragarAkShasAH | na nAgA na cha daityendrA na pishAchA na guhyakAH ||2-49-55 kR^itavantastathA ghoraM gajAshvarathasa~NkShayam | tamanusmR^itya sa~NgrAmaM bhR^ishaM sIdati me manaH ||2-49-56 na mayA shrutapUrvo vA dR^iShTapUrvaH kuto.api vA | tAdR^isho bhuvi martyo.anyo vAsudevAtsurottamAt ||2-49-57 saMyagAha mahAbAhurdantavaktro mahIpatiH | sAntvayitvA mahAvIryaM saMvidhAsyAma yatkShamam ||2-49-58 vaishampAyana uvAcha iti sa~nchintya manasA balAbalavinishchayam | gamanAya matiM chakre prasAdayitumachyutam ||2-49-59 chintayAno narendrastu bahubhirnayashAlibhiH | sUtamAgadhabandibhyo bodhitaH stutima~NgalaiH ||2-49-60 prabhAtAyAM rajanyAM tu kR^itapUrvAhnikakriyAH | upaviShTA nR^ipAH sarve sveShu vishrAmaveshmasu ||2-49-61 ye visR^iShTAstu rAjAno vidarbhAyAM narAdhipaiH | tairAgamya svabhUpeShu raho gatvA niveditam ||2-49-62 shrutvA kR^iShNAbhiShekaM tu kechiddhR^iShTA narAdhipAH | kechiddInatarA bhItA udAsInAstathA pare ||2-49-63 tridhA prabhinnA sA senA naranAgAshvamAlinI | mahArNava iva kShubdhA abhiShekeNa chAlitA ||2-49-64 nR^ipANAM bhedamAlokya bhIShmako rAjasattamaH | vyatikramamachintyaM cha kR^itaM nR^ipatinA svayam ||2-49-65 vichintya manasA rAjA dahyamAnena chetasA | jagAma naradevAnAM samAje pratibodhitum ||2-49-66 etasminnantare dUtAH saMprAptAH krathakaishikau | lekhamuddhR^itya shirasA vivishuste nR^ipArNavam ||2-49-67 iti shrImahAbhArate khileShu harivaMshe viShNuparvaNi rukmiNIsvayaMvare ekonapa~nchAshattamo.adhyAyaH