#Harivamsha Maha Puranam - Part 2- Vishnu Parva
Chapter 57 - Kalayavana's Death
Itranslated by K S Ramachandran, ramachandran_ksr @ yahoo.ca,
September 19, 2008

Note : Sloka 62, line 2 : Was it really kalaiyuga then? Even
 draupadIsvayamvaram had not taken place at that time!
 Please check.##
 
 Further proof-read by Gilles Schaufelberger schaufel @ wanadoo.fr
 If you find any errors compared to Chitrashala Press edn,
 send corrections to A. Harindranath harindranath_a @ yahoo.com
 ---------------------------------------------------------------

   atha saptapa~nchAshattamo.adhyAyaH 
          kAlayavanavadhaH
 
janamejaya uvAcha
 
bhagava~nChrotumichChAmi vistareNa mahAtmanaH |
charitaM vAsudevasya yadushreShThasya dhImataH |2-57-1
kimarthaM cha parityajya mathurAM madhusUdanaH |
madhyadeshasya kakudaM dhAma lakShmyAshcha kevalam ||2-57-2
shR^i~ngaM pR^ithivyAH svAlakShyaM prabhUtadhanadhAnyavat |
AryADhyajalabhUyiShThamadhiShThAnavarottamam ||2-57-3
ayuddhenaiva dAshArhastyaktavAndvijasattama |
sa kAlayavanshachApi kR^iShNe kiM pratyapadyata ||2-57-4
dvArakAM cha samAsAdya vAridurgAM janArdanaH |
kiM chakAra mahAbAhurmahAyogI mahAtapAH ||2-57-5
kiMvIryAH kAlayavanaH kena jAtashcha vIryavAn |
yamasahyaM samAlakShya vyapayAto janArdanaH ||2-57-6

vaishampAyana uvAcha 
vR^iShNInAmandhakAnAM cha gururgArgyo mahAmanAH |
brahmachArI purA bhUtvA na sma dArAnsa vindati ||2-57-7
tathA hi vartamAnaM tamUrdhvaretasamavyayam |
shyAlo.abhishastavAngArgyamapumAniti rAjani ||2-57-8
so.abhishastAstadA rAjannagare tvajitaM jaye |
alipsaMstu striyaM chaiva tapastepe sudAruNam ||2-57-9
tato dvAdashavarShANi so.ayashchUrNamabhakShayat |
ArAdhayanmahAdevamachintyaM shUlapANinam ||2-57-10
rudrastasmai varaM prAdAtsamarthaM yudhi nigrahe |
vR^iShNInAmandhakAnAM cha sarvatejomayaM sutam ||2-57-11
tataH shushrAva taM rAjA yavanAdhipatirvaram |
putraprasavajaM daivAdaputraH putrakAmitA ||2-57-12
sa nR^ipastamupAnAyya sAntvayitvA dvijottamam |
taM ghoShamadhye yavano gopastrIShu samAsR^ijat ||2-57-13
gopAlI tvapsarAstatra gopastrIveShadhAriNI |
dhArayAmAsa gArgyasya garbhaM durdharamachyutam ||2-57-14
mAnuShyAM gArgyabhAryAyAM niyogAchChUlapANinaH |
sa kAlayavano nAma jaj~ne shUro mahAbalaH ||2-57-15   
aputrasyAtha rAj~nastu vavR^idhe.antaHpure shishuH |
tasminnuparate rAjansa kAlayavano nR^ipaH ||2-57-16
yuddhAbhikAmo nR^patiH paryapR^ichChaddvijottamAn |
vR^iShNyandhakakulaM tasya nAradena niveditam ||2-57-17
j~nAtvA tu varadAnaM tannAradAnmadhusUdanaH |
upapraikShata tejasvI varddhantaM yavaneShu tam ||2-57-18
samR^iddho hi yadA rAjA yavanAnAM mahAbalaH |
tata evaM nR^ipA mlechChAH saMshrityAnuyayustadA ||2-57-19
shakAstuShArA daradAH pAradAH sR^i~NgalAH khasAH |
pahlavAH shatashashchAnye mlechChA haimavatAstathA ||2-57-20
sa taiH parivR^ito rAjA dasyubhiH shalabhairiva |
nAnAveShAyudhairbhImairmathurAmabhyavartata ||2-57-21
gajavAjikharoShTrANAmayutairarbudairapi |
pR^ithivI kampayAmAsa sainyena mahatA vR^itaH ||2-57-22 
reNunA sUryamArgaM tu samavachChAdya pArthivaH |
mUtreNa shakR^itA chaiva sainyena saMsR^ije nadIm ||2-57-23
ashvoShTrashakR^itAM rAshernissR^iteti janAdhipa |
tato.ashvashakR^idityevaM nAma nadyA babhUva ha ||2-57-24
tatsainyaM mahadAyAdvai shrutvA vR^iShNyandhakAgraNIH |
vasudevaH samAnAyya j~nAtInidamuvAcha ha ||2-57-25   
idaM samutthitaM ghoraM vR^iShNyandhakabhavaM mahat |
avadhyashchApi naH shatrurvaradAnAtpinAkinaH ||2-57-26
sAmAdayo.abhyupAyAshcha vihitAstasya sarvashaH |
matto madabalAbhyAM tu yuddhameva chikIrShati ||2-57-27
etAvAniha vAsashcha kathito nAradena me |
etAvati cha vaktavyaM sAmaiva paramaM matam ||2-57-28
jarAsaMdhashcha no rAjA nityameva na mR^iShyate |
tathAnye pR^ithivIpAlA vR^iShNichakrapratApitAH ||2-57-29
kechitkaMsavadhAchchApi viraktAstadgatA nR^ipAH |
samAshR^itya jarAsaMdhamasmAnichChanti bAdhitum ||2-57-30
bahavo j~nAtayashchaiva yadUnAM nihatA nR^ipaiH |
varddhituM naiva shakShyAma pure.asminniti keshavaH ||2-57-31
apayAne matiM kR^itvA dUtaM tasmai sasarja ha |
tataH kumbhe mahAsarpaM bhinnA~njanachayopamam ||2-57-32
ghoramAshIviShaM kR^iShNaM kR^iShNaH prAkShepayattadA |
tatastaM mudrayitvA tu svena dUtena hArayat ||2-57-33
nidarshanArthaM govindo bhIShayAmAsa taM nR^ipam |
sa dUtaH kAlayavane darshayAmAsa taM ghaTam ||2-57-34
kAlasarpopamaH kR^iShNa ityuktvA bharatarShabha |
tatkAlayavano buddhvA trAsanaM yAdavaiH kR^itam ||2-57-35
pipIlikAnAM chaNDAnAM pUrayAmAsa taM ghaTaM |
sa sarpo bahubhistIkShNaiH sarvatastaiH pipIlikaiH ||2-57-36
bhakShyamANaH kilA~NgeShu bhasmIbhUto.abhavattadA |
taM mudrayitvA tu ghaTaM tathaiva yavanAdhipaH |
preShayAmAsa kR^iShNAya bAhulyamupavarNayan ||2-57-37
vAsudevastu taM dR^iShTvA yogaM vihatamAtmanaH |
utsR^ijya mathurAmAshu dvArakAmabhijagmivAn ||2-57-38
vairasyAntaM vidhitsaMstu vAsudevo mahAyashAH |
niveshya dvArakAM rAjanvR^iShNInAshvAsya chaiva ha ||2-57-39
padAtiH puruShavyAghro bAhupraharaNastadA |
AjagAma mahAvIryo mathurAM madhusUdanaH ||2-57-40
taM dR^iShTvA niryayau hR^iShTaH sa kAlayavano ruShA |
prekShApUrvaM cha kR^iShNo.api nishchakarSha mahAbalaH ||2-57-41
athAnvagachChadgovindaM jighR^ikShuryavaneshvaraH |
na chainamashakadrAjA grahItuM yogadharmiNam ||2-57-42
mAndhAtustu suto rAjA muchukundo mahAyashAH |
purA devAsure yuddhe kR^itakarmA mahAbalaH ||2-57-43
vareNa Chandito devairnidrAmeva gR^ihItavAn |
shrAntasya tasya vAgevaM tadA prAdurabhUtkila ||2-57-44
prasuptaM bodhayedyo mAM taM daheyamahaM surAH |
chakShuShA krodhadIptena evamAha punaH punaH ||2-57-45
evamastviti taM shakra uvAcha tridivaiH saha |
sa surairabhyanuj~nAto hyadrirAjamupAgamat ||2-57-46
sa parvataguhAM kAMchitpravishya shramakarshitaH |
suShvApa kAlametaM vai yAvatkR^iShNasya darshanam ||2-57-47
tatsarvaM vAsudevAya nAradena niveditam |
varadAnaM cha devebhyastejastasya cha bhUpateH ||2-57-48
kR^iShNo.anugamyamAnashcha tena mlechChena shatruNA |
tAM guhAM muchukundasya pravivesha vinItavat ||2-57-49
shiraHsthAne tu rAjarShermuchukundasya keshavaH |
saMdarshanapathaM tyaktvA tasthau buddhimatAM varaH ||2-57-50
anupravishya yavano dadarsha pR^ithivIpatim |
sa taM suptaM kR^itAntAbhamAsasAda sudurmatiH ||2-57-51
vAsudevaM tu taM matvA ghaTTayAmAsa pArthivam |
pAdenAtmavinAshAya shalabhaH pAvakaM yathA ||2-57-52
muchukundastu rAjarShiH pAdasparshaprabodhitaH |
nidrAchChedena chukrodha pAdasparshena tena cha ||2-57-53
saMsmR^itya sa varaM shakrAdavaikShata tamagrataH |
sa dR^iShTamAtraH krodhena saMprajajvAla sarvashaH ||2-57-54
dadAha pAvakastaM tu shuShkaM vR^ikShamivAshaniH |
kShaNena kAlayavanaM netratejovinirgataH ||2-57-55
taM vAsudevaH shrImantaM chiraguptaM narAdhipam |
kR^itakAryo.abravIddhImAnidaM vachanamuttamam ||2-57-56
rAjaMshchiraprasupto.asi kathito nAradena me |
kR^itaM me sumahatkAryaM svasti te.astu vrajAmyaham ||2-57-57
vAsudevamupAlakShya rAjA hrasvaM pramANataH |
pariShkR^itaM yugaM mene kAlena mahatA tadA ||2-57-58
uvAcha rAjA govindaM ko bhavAnkimihAgataH |
kashcha kAlaH prasuptasya yadi jAnAsi kathyatAm ||2-57-59

shrIkR^iShNa uvAcha
somavaMshodbhavo rAjA yayAtirnAma nAhuShaH |
tasya putro yadurjyeShThashchatvAro.anye yavIyasaH ||2-57-60
yaduvaMshAtsamutpannaM vasudevAtmajaM vibho |
vAsudevaM vijAnIhi nR^ipate tvAmihAgatam ||2-57-61
tretAyuge prasupto.asi vidito me.asi nAradAt |
idaM kaliyugaM viddhi kimanyatkaravANi te ||2-57-62
mama shatrustvayA dagdho devadattavaro nR^ipa |
avadhyo yo mayA sa~Nkhye bhavedvarShashatairapi ||2-57-63 

vaishampAyana uvAcha
ityuktaH sa tu kR^iShNena nirjagAma guhAmukhAt |
anvIyamAnaH kR^iShNena kR^itakAryeNa dhImatA ||2-57-64
tato dadarsha pR^ithivImAvR^itAM hrasvakairnaraiH |
svalpotsAhairalpabalairalpavIryaparAkramaiH |
pareNAdhiShThitaM chaiva rAjyaM kevalamAtmanaH |2-57-65
prItyA visR^ijya govindaM pravivesha mahadvanam | 
himavantamagAdrAjA tapase dhR^itamAnasaH ||2-57-66
tataH sa tapa AsthAya vinirmuchya kalevaram |
Aruroha divaM rAjA karmabhiH svairjitAshubhaiH ||2-57-67
vAsudevo.api dharmAtmA upAyena mahAmanAH |
ghAtayitvA.a.atmanaH shatruM tatsainyaM pratyapadyata ||2-57-68
prabhUtarathahastyashvavarmashastrAyudhadhvajam |
AdAyopayayau dhImAnsa sainyaM nihateshvaram ||2-57-69
nivedayAmAsa tato narAdhipe tadugrasene pratipUrNamAnasaH |
janArdano dvAravatIM cha tAM purImashobhayattena dhanena bhUriNA ||2-57-70

   iti shrImahAbhArate khileShu harivaMshe viShNuparvaNi
       kAlayavanavadhe saptapa~nchAshattamo.adhyAyaH