Harivamsha, volume II, Appendix II, BORI, 1971 shrIgaNeshAya namaH hari OM itranslated by A. Purushothaman, purushothaman_avaroth @yahoo.com sheShadharmaprakaraNam - 26 shrIkR^iShNamahimA sUta uvAcha evaM vadati viprendrA dharmaM kR^iShNe janArdane | Aj~napto baladevena dUto.abhyetya vacho.abravIt || 26-1 namste sarvalokesha vAsudeva jagatpate | shatrubhiH pIDitAnbandhUnsvakIyAnpAhi suvrata || 26-2 dvAravatyupakaNThaM tu niruddhaM pauNDrakeNa te || 26-3 balena mahatA deva saptalakShashatena hi | ahaM yoddhAtha vA tvaM vA kiM karomi cha tadvada || 26-4 manmukhena bhavAnitthamuktastvaM sIrapANinA | na shakyamatra vastuM me yAsyAmi bhavadAj~nayA | j~nAtuM tatrochitaM kAryaM tadbhavAngantumarhati || 26-5 evamukto jagannAthaH prahR^iShTaH sarvaveditA | dUtena taM sahasveti gA~NgeyaM pratyuvAcha ha || 26-7 devavrata mahAbhAga shrUyatAM vachanaM mama | pANDUnAM tvaM hitArthAya sheShadharmaM vada prabho || 26-8 tvayA nAviditaM kiMchinnAradAdakhilaM shrutam | nAradAya mayA pUrvamimaM dharmaM suvistaram || 26-9 proktaM suranadItIre tasmAdetattvayA shrutam | tatsarvaM vada tattvena pANDavebhyo bahushrutam || 26-10 dharmeNa rakSha tAnsarvAnimAMstvaM satataM priyAn | tava kIrtirbhavechChuddhA loke.adyApi visAriNI | asya sheShaM bhavAnvetti pANDuputrAnprabodhaya || 26-11 ityukto vai jagannAtho devedevo yadUttamaH | prAha dharmasutaM dhImAnsasmitaM mitabhAShiNam || 26-12 shR^iNu pArtha mahAbhAga gA~Ngeyo.ayamariMdama | yadbravIti cha tatsarvaM tasminvartaya mA shuchaH || 26-13 bhIShmasya charitaM vedmi bhakto nAnyo.asti kashchana | sa evAhaM manastApaM mu~ncha satyavrato bhava || 26-14 dhairyaM vipadi kartavyamudaye cha kShamA vibho | vikramo yudhi vai shreyAnvyasanaM cha sadA shrutau || 26-15 tasmAddharme matiM kR^itvA paraM shreyo gamiShyasi | vartantAM bhrAtaraH sarve tavAj~nAM shirasA dhruvam || 26-16 rAjyaM kurUNAM satataM sadA satyaratasya te | bhavitavyaM chiraM bhoktuM viShAlaM jitakaNTakam || 26-17 dharma eva hato hanti dharmo rakShati rakShitaH | tasmAddharmo manuShyANAM rakShitA shikShitA sakhA || 26-18 paritrANAya sAdhUnAM vinAshAya cha duShkR^itAm | dharmasamstApanArthAya saMbhavAmi yuge yuge || 26-18 adR^ishyo dharmarUpeNa pAlayAmi cha dharmiNam | nAshaM karomi pApAnAM kartAraM dharmanandana || 26-19 kR^iShNasya vachanaM shrutvA pArthAnAmagrajo vibhuH | Ali~NgyAli~Ngya cha punarnatvA hR^idi punarjagau || 26-20 devadevAravindAkSha shatrUNAmantakopama | pAhi pAhi jagannAtha bhaktAnasmAMstvadAshrayAn || 26-21 tatra chAtra tavAnanta nAsti bhedo hi sarvaga | vaktavyaM nAsti me.ananta sarvAvastAsu pAlaya || 26-22 sUta uvAcha tathA karomityuktvAtha phalgunaM marutAtmajam | AshvAsya cha yamau dhImAnpratasthe dvArakaM prati || 26-23 brAhmaNebhyo namaskR^itya R^iShibhyo vedavAdinAm | bhIShmAya kuruv^RiddhAya yayau dvAravatIM prati || 26-24 mumuhuH pANDavAH sarve virahAchChAr~NgadhanvinaH | nishcheShTAH sarva evaite nidhibraShTA yathA narAH || 26-25 kva pashyAmaH kva yAsyAmaH kR^iShNaM kamalalochanam | iti jalpanti te sarve visR^iShTAH prANavallabhAH || 26-26 AnandaM paramaM jagmuryathA bahistathA hR^idi | dR^iShTvA hariM brahmavido dIkShitAH pANDUnandanAH || 26-27 pashavaH pakShiNashchaiva mR^igAdyA brAhmaNottamAH | andhAH eva cha dR^ishyante patihInA yathA striyaH || 26-28 nR^ipahIno yathA deshastoyahInA yathA sarit | mitrahInA yathA lokA mAtR^ihIno yathA shishuH || 26-29 vidyAhIno yathA vipro dharmahInaM yathA dhanam | abhrAjamAnAH sarve te pANDavAshcha dvijottamAH || 26-30 duHkhitAH kimidaM cheti svapnaM dR^iShTveva vismitAH | gAthA mithaH prakurvANAstatra tatra cha saMsthitAH || 26-31 tasminnavasare devairambaraM samupAgataiH | muktA puShpamayI vR^iShTiH papAta nR^ipamUrdhani | yAdavendrasya senAsu dvAravatyAM tu sarvataH || 26-32 tato dhyAtvA hR^iShIkeshaM pratyagrajaladachChavIm | nadIsutaM namaskR^itya dharmasUnuruvAcha ha || 26-37 gA~Ngeya yoginAM shreShTa kR^iShNabhakta mahAmate | tvayA vai darshanaM labdamasmAkaM jagatIpateH | anyathA darshanaM tasya labhyate mAdR^ishaH katham || 26-38 apAlayadyathA dharmairasmAnvai yadupuMgavaH | tathaiva dharmashravaNAtpAhi bhAgIrathIsuta || 26-39 bhIShma uvAcha yAdavendro mahAyogI yogeshaH sarvagaH prabhuH | taM dhyAtvA sarvakAleShu papAtmApi vimuchyate || 26-40 sraShTA pAlayitA hantA jaganmUrtiramUrtimAn | sUryamaNDalamadhyasthaH karmasAkShI jagadguruH || 26-41 indro vasushcha rudrashcha mAruto lokapAvanaH | etAnkR^iShNamayAnviddhi karmakartR^InmahAmate || 26-42 yudhiShThira uvAcha kR^iShNadehAMshabhAgeShu jaj~nire ye narottamAH | R^iShidevagaNAnrAj~no vada saMprati me.anagha || 26-43 bhIShma uvAcha kR^iShNAMshasaMbhavAnvakShye puNyashlokAnnR^ipottama | teShAM tu smR^itimAtreNa sarvapApakShayo bhavet || 26-44 atrirvasiShTho.atha bhR^iguH pulastyaH pulahaH kratuH | a~NgirA gautamo.agastyo sumatistvAyurAtmavAn || 26-45 visvAmitraH sthUlashirAH saMvartaH pramatirdamaH | raibhyo bR^ihaspatirvyAso dhavanaH kAshyapo dhruvaH || 26-46 durvAsA jamadagnishcha mArkaNDeyo.atha gAlavaH | ushAnAtha bharadvAjo yavakrItastritastathA || 26-47 sthUlAkShashcha mahAkakShaH kaNvo medhAtithiH kushaH | nAradaH parvatashchaiva susharmA somasharmavAn || 26-48 mitro bhR^iguH satyakIrtiH shatAnandaH kR^itavraNaH || 26-49 jAmadagnyastathA rAmaH saumyaH saMvartakastathA | manvAdismR^itikartAraH kR^iShNAMshAnviddhi bhArata || 26-50 kR^iShNaH sarvaguruH sAkShAdbhaktAnAM hitakR^itpriyaH | sarvagaH sarvabhUtAtmA sarvayogIshvaro vibhuH || 26-51 AdityashchandramA rAjannakShatrANi cha bhUtalam | amR^itaM devatAnAM cha narANAM cha narAdhipa || 26-51 pitR^INAM cha svadhA somaH pashUnAM tR^iNasaMchayaH | puruShANAM balaM rUpaM dhanaM vidyA sukhaM mahat || 26-52 strINAM saundaryasaubhAgyaM pAtivratyaM paraM striyaH | yatAtmA munayo yogi vibudhAshchApsarogaNAH | indrAdyA lokapAlAshcha kR^iShNo hi jagatIpatiH || 26-53 yo rAjA dharmavA.Nlloke yAdavendraM tu viddhi tam || 26-54 purANadharmashAstreShu niShThA yasya pravartate | taM viddhi bharataShreShTha vR^iShNInAM patimavyayam || 26-55 agocharo.avyayo.ananto mahIbhartA mahAdyutiH | tIrtharUpI shubhAchArastadA puNyatithirgurUH || 26-56 matsyaH kUrmavarAhashcha nArasiMhashcha vAmanaH | rAmo rAmashcha kR^iShNashcha bauddha kalkI kalAtmakaH || 26-57 trivikramo narashchaiva nArAyaNasureshvaro | kR^itatretAdvAparAshcha dharmanAshakaraH kaliH || 26-58 uddhavo vAsudevashcha sAtyakiH sAmba eva cha | aniruddho gadashchaiva pradyumno lokanAyakaH || 26-57 vasudevo nandagopo ashvatthAmA kR^ipashcha saH | droNo bhiShmAbhidhAno.aham karNashalyau mahAbalau || 26-58 dhR^iShTadyumnaH shikhaNDI cha draupadI yaj~nasaMbhavA | bhImArjunau yamau kuntI virATo vidurastathA | tvaM cha sarve narendrAshcha kR^iShNa eva na saMshayaH || 26-59 bhUbhAraharaNArthAya etAndR^iShTvA svamAyayA | vasudevakule jAto lokAnugrahakAmyayA | hariShyati bhuvo bhAramalpakAle nR^ipottama || 26-60 dhArtarAShtrAnimAnsarvAnanyAnvai pApakarmiNaH | hariShyati nR^ipAnadya tvadarthaM pANDunandana || 26-61 mahAbhAratanAmnA te mahadyuddhaM bhaviShyati | rAjaMstvaM rAjyalAbhAya kR^iShNaM pUjaya bhaktitaH || 26-62 vaishaMpAyana uvAcha vibhUtiM vAsudevasya shrutvA prIto mahIpatiH | yuddhepsubhishcha bhImAdyaiH sahito vAkyamabravIt || 26-63 kiM kariShyati gA~Ngeya kR^iShNaH kapaTaveShadhR^ik | pAlayiShyati no devaH saMhariShyati vA vada || 26-64 bhavAnvetti hi tatsravaM tasya bhR^ityo.asi suvrata | taM mamAchakShva gA~Ngeya pAhi mAM shatrupIDitam || 26-65 bhIShma uvAcha pAlayiShyati dharmAtmA kR^iShNo yuShmAnna saMshayaH | tasmAddharme sadA bhaktirjAyate te narAdhipa || 26-66 dharmaM bhajasva kaunteya satsa~NgaM kuru sarvadA | tasya pUjAmahorAtraM kR^itvA siddhiM gamiShyasi || 26-67 yudhiShThira uvAcha dharmapradAni tIrthAni puNyakShetrAni bhArata | yAni puNyapradAnIha tAni me parikIrtaya || 26-68 bhIShma uvAcha purA sanatkumAreNa sametya gajasAhnayam | praj~nAchakShostu gAndhAryA mamApi vidurasya cha | droNasya sakalaM dharmaM proktaM tena mahAtmanA || 26-69 purA bhagavatA proktaM lokanAthena viShNunA | nAradAya tatastena gaditaM brahmasUnave | sanatkumAramunaye tasmAchChrutAmihaM mayA || 26-70 evaM paraMparAproktamimaM dharmaM hi pANDava | tatte.ahaM saMpravakShyAmi yadusiMhasya chAj~nayA || 26-71 sa vai nArAyaNo devaH paramAtmA jagatguruH | antaryAmI jagatrUpI vedarAshiratandritaH || 26-72 taM dhAtvA sarvalokeShu natvA chaiva punaH punaH | pravakShyAmi kurushreshreShTha tadIyaM dharmamuttamam || 26-73 vaishaMpAyana uvAcha evaM gaditumudyuktaM dharmaM dharmabhR^itAM varAH | pANDavAH shrotukAmAste praNamya nibhR^itA sthitAH || 26-74 R^iShayo dvijamukhyAsshcha dIkShitA vanavAsinaH | saMprahR^iShtAH sthitAH sarve shrotuM dharmakathAmR^itam || 26-75 kR^ite dR^iShTe shrute dharme kIrtite chAnumodite | nAshayetsarvapapAni kR^iShNa eva jaganmayaH || 26-76 February 26, 2009