Harivamsha, volume II, Appendix II, BORI, 1971
shrIgaNeshAya namaH
hari OM
itranslated by A. Purushothaman, purushothaman_avaroth @yahoo.com

sheShadharmaprakaraNam - 29

R^iNavimochanam

vaishaMpAyana uvAcha  

ityevaM dharmamAshcharyaM satsa~Ngasya R^iNasya cha    |
shrutvA pRIto mahAbhAgo dharmasUnuruvAcha tam  ||   29-1

yudhiShThira uvAcha  

kuruvR^iddha namaste.astu vasUnAmagrayAyine |
bhakto.asi devadevasya samastajagatAM pateH  ||  29-2
dAtA pratigrahItA cha kiM kariShyati vartanam  |
iha loke hyabhAve tu sukhaduHkhaM  kathaM bhavet  ||  29-3
vR^iddhyalAbhe mahAlAbhe hyatha vA mUlanaShTake  |
iha loke paratrApi  kiM kariShyati tadvada  ||  29-4

bhIShma uvAcha  

mahatA brahmaputreNa nAradena sudhImatA  |
tadahaM saMpravikShyAmi shR^iNu nAnyamanAH prabho  ||  29-5
puNyaM pavitramAyuShyaM sarvapApaharaM shubham  |
R^iNamochanakaM nAma sarveShAM puShTivardhanam  ||  29-6 
dattena dhanavA.Nlloke hyadattena cha nirdhanaH  |
sukr^itena cha pApena bhavatyeva na kAraNam  ||  29-7
R^iNakartA pitA shatrurdhanakartA pitA sakhA  |
pativratA cha jananI hyasatI cha pitA tathA  ||  29-8
bhAryA cha vashinI nityaM putro.api shrutavAnsakhA  |
R^iNI duHkhI sukhI dAtA paraloke cha pANDava  ||  29-9
tasmAtsarvaprayatnena R^iNavAnna bhavennR^ipa  ||  29-10
atra te kathayiShyAmi  itihAsaM purAtanam  |
shrotR^INAM sarvapApaghnaM vairAgyajananaM shubham  ||  29-11
AsItpurA kR^itayuge  brAhmaNo bandhuvatsalaH  |
sarvadharmasamAyuktaH kaushiko nAma shIlavAn  ||  29-12
vasumAnbahuputrashcha shrutadharmo bahupradaH  |
upArjayAmAsa dhanaM  vidyAkR^iShimukhena cha  ||  29-13
pravR^iddhamabhavadvittaM viduSho brAhmaNasya hi  |
dharmavR^iddhyA mahArAja  lakShANAM tu sahasrakam  ||  29-14
satyashIlo  mahAnAsItsakhA tasya yudhiShThira |
daridro bahuputrashcha kR^ishA~Ngo vyAdhito bhR^isham  ||  29-15
kaushikaH sa tu dharmAtmA dadAti cha dhanaM  svakam  |
annAbhAvAttathA  snehAnnirdhanatvAchcha sarvathA  |
sakhyuH  snehAdvR^iddhilobhAddharmataH kurunandana  ||  29-16
tato bahutithe kAle  dvijau tau tu kShayaM gatau  |
tato yamabhaTairnIto darshitau cha visheShataH  ||  29-17
tatau dAtA yamaM dR^iShtvA satvaraM praNipatya cha  |
tadA nivedayAmAsa dharmarAjAya satvaram  |
shrUyatAM dharmarAjedaM satyashIlena yatkR^itam ||  29-18
dattApahArI bhUloke kR^itaghno lokadUShakaH    |
apradAya mayA dattamimaM lokamupAgataH  ||  29-19
asatyavAdI  dharmAtmansatyashIla iti shrutaH  |
rAjataskaradurvR^ittairmayA yat saMchitaM dhanam  |
tatsarvaM layamAyAti  kiM kariShye mahAmate  ||  29-20
shR^i~NkhalAshatasaMyuktaH  kAShTapAShANapiDitaH  |
bahudhA bhagnamAno.api tadA no dattavAndhanam  ||  29-21
svavittamasya dattvA tu  rikto.ahamabhavaM prabho  |
putradarAstathA bhR^ityAH sarve vai riktatAM gatAH  || 29-22
ayaM chApyatra saMprAptaH kiM kariShyAmi sUryaja |
asya veSheNa vishvAsaM  vAchi karmANi cheShTite  ||  29-23
kuru dInasya pApasya gomukhavyAghrarUpiNah   |
kuDumbaghAtakasyAsya  sadA kArpaNyabhAShiNaH  |
abhAve ninditasyAsya  vishvAsam vAchi mA kR^ithA  ||  29-24
tasya tadvachanaM shrutvA kaushikasya tu dharmaja  |
satyashIlo R^iNI prAha pretarAjaM bhayaMkaram  ||  29-25
pApo.ahaM pApakarmAhaM pApAtmA pApasambhavaH  |
trAhi mAM vachanaM deva tvadagre vaktumakShamam  ||  29-26
pApino vachanaM deva sarvatrApi vigarhitam  |
tathApi vakShye  kArpaNyaM dharmarAjasya te.agrataH  ||  29-27
pApinA bahuputreNa nirbhAgyena mayA khalu  |
kaushikAttu dhanaM gR^ihya kuTumbabharaNaM kR^itam  ||  29-28
kShetrotpattyAsya dAsye.ahamiti matvA R^iNaM kR^itam  |
R^iNaM vai dharmasAkShyA cha na dattaM dharmarAja hi ||  29-29
tasminkAle mahApIDA rAjachorasamudbhavA |
AsIllokashcha durbhikSho vyAdhibhiH paripIDanam  ||  29-30
kR^iShibhiH phalitA bhUmirnaiva daNDadharaH prabho  |
kShudbAdhA grAmabAdhA cha chorabAdhAtiduHsahA  ||  29-31
gR^ihakShetraM vyapahR^itaM  sutAH deshAntaraM gatAH  |
vyAdhinA pIDito.ahaM tu  hyapatyAni mR^itAni me  ||  29-32
veshma dagdhaM vishAlaM me godhanaM taskarairhR^itam  |
kAle kAle na vr^iShTishcha kR^iShiM kartuM na hi kShamaH  ||  29-33
anaDvAhashcha shakaTAsturaMgA dAsadAsikAH  |
rAjabhR^ityairapahR^itAH karAbhAvAdkathaMchana  |
jIvAmi bhikShayA deva vyAdhinA paripIDitaH  ||  29-34
evaM sthite mayi kR^ishe hyantakAla samAgataH  |
tasminnavasare deva tvadbhaTAshchAtidAruNAH  ||  29-35
kAlapAshairdR^iDhaM badhvA prApayanti sma mAmiha  |
kiM kariShyAmyahaM deva hyatrAyaM mAM prabAdhate  || 29-36
anyathA chintitaM kAryaM daivena kR^itamanyathA  |
ahamanyatra chintAmi daivamanyatra chintayet ||  29-37
tvameva chintayatvadya kR^isho dIno vivastrakaH  |
shuShkakaNThoShThatAlushcha nityaduHkhAtidAruNaH  ||  29-38
kShutkShAmo.ahaM mumUrShushcha bAdhitastava kiMkaraiH  |
kiM karomi cha suryAtmanR^iNAdvai mochanaM katham  ||  29-39
kaushiko.asau mahaprA~jno devatAgaNasevitaH  |
apsarobhiH parivR^ito vimAnashatasevibhiH  |
vartate tava dharmesha nikaTe dIpayandishaH  ||  29-40
mama sakhyumahAprItirmayi nityaM samAshritA  |
idAnIM  sarvadharmaj~na viparItAbhavanmayi  ||  29-41
vanAni dahato vahneH sakhA  bhavati mArutaH  |
sa eva dIpanAshAya kR^ishe  kasyAsti  sauhR^idam  ||  29-42

dharmarAja uvAcha 

R^iNapradAtA dhanavAndAtA pAtravisheShavit  |
bhUloke suraloke va  pUjya eva dhanI sadA  ||  29-43
sushIlo bandhumAnvAgmI  nityaM chAtithipUjakaH  |
kR^itaghno R^iNavAnbhR^ityo  duHkhI  sarvatra nindakaH  ||  29-44
kuchelaH kutsito  dhUrtau durAchArI tu kAmukaH  |
shvavr^ittiH pishuno jAro  R^iNI sarvatra duHkhitaH  ||  29-45
adattadoSheNa bhaveddaridro
daridradoSheNa karoti pApam  |
pApAdavashyaM narakaM prayAti
punardaridraH punareva pApI    ||    29-46
nyAyasAramidaM vachmi lokAnAM yuvayoH kR^ite  |
shR^iNvantu pitaraH sarve rAjavaryAshcha ye.anaghAH  ||  29-47
R^iNI dAtushcha putratvaM dAsyApatyaM pashutvatAM  |
anaDvAMshcha  pashutvaM cha gamiShyati na saMshayaH  ||  29-48
R^iNAdyAvadvimukto.asau kR^iShivyApArajIvanaiH  |
tAvadvai   putradAsatvamalpAyuShTvaM gamiShyati    ||  29-49
evaM nishchitya bhagavAnbrahmA lokapitAmahaH  |
Aj~nAM dattvA mamemAM tu svarloke supratiShThitaH  ||  29-50

bhIShma uvAcha  

evaM nishchitya R^iNinaM vikartanasuto vashI  |
pAlayAmAsa dharmeNa svaM lokaM dharmanandana  ||  29-51
etadvij~nAya matimAnR^iNavAnna bhaviShyati  |
sukhI sarvatra bhavitA shAshvataM lokameShyati  ||  29-52
idaM pavitraM pApaghnaM puNyaM R^iNavimochanam  |
yachChrutvA sarvapApebhyo  muchyate sa R^iNAddhi saH  ||  29-53


March 1, 2009