##Harivamsha Maha Prava - Part 2 - Vishnu Parva
Chapter 61 - Pradyumna's marriage and  Rukmi's Demise
Itranslated by K S Ramachandran,,
October 1, 2008 
Note : (1) Sloka 18,line 2: mistake corrected - adhipo 
        (2) sloka 39, line 2 :  is there a spelling mistake
            here - nirjitaH sa ? Please check##

Further proof-read by Gilles Schaufelberger schaufel @ wanadoo.fr
If you find any errors compared to Chitrashala Press edn,
send corrections to A. Harindranath harindranath_a @ yahoo.com
---------------------------------------------------------------

    athaikaShaShTitamo.adhyAyaH 
  pradyumnavivAho rukmivadhashcha   

vaishampAyana uvAcha 
tataH kAle vyatIte tu rukmI mahati vIryavAn |
duhituH kArayAmAsa svayaMvaramarindamaH ||2-61-1
tatrAhUtA hi rAjAno rAjaputrAshcha rukmiNA |
samAjagmurmahAvIryA nAnAdigbhyaH shriyAnvitAH ||2-61-2
tatrAjagAma pradyumnaH kumArairaparairvR^itaH |
sA hi taM chakame kanyA sa cha tAM shubhalochanAm ||2-61-3
shubhA~NgI nAma vaidarbhI kAntidyutisamanvitA |
pR^ithivyAmabhavatkhyAtA rukmiNastanayA tadA ||2-61-4
upaviShTeShu sarveShu pArthiveShu mahAtmasu |
vaidarbhI varayAmAsa pradyumnamarisUdanam ||2-61-5
sa hi sarvAstrakushalaH siMhasaMhanano yuvA |
rUpenApratimo loke keshavasyAtmajo.abhavat ||2-61-6
vayorUpaguNopetA rAjaputrI cha sAbhavat |
nArAyaNI chandrasenA jAtakAmA cha taM prati ||2-61-7
vR^itte svayaMvare jagmU rAjAnaH svapurANi te |
upAdAya cha vaidarbhIM pradyumno dvArakAM yayau ||2-61-8
reme saha tayA vIro damayantyA nalo yathA |
sa tasyAM janayAmAsa devagarbhopamaM sutam ||2-61-9
aniruddhamiti khyAtaM karmaNApratimaM bhuvi |
dhanurvede cha vede cha nItishAstre cha pAragam ||2-61-10
abhavatsa yadA rAjannaniruddho vayo.anvitaH |
tadAsya rukmiNaH pautrIM shrImatIM rukmasannibhAm |
patnyarthe varayAmAsa nAmnA rukmavatIti sA ||2-61-11
aniruddhaM guNairdAtuM kR^itabuddhirnR^ipastataH |
prItyA hi raukmiNeyasya rukminyAshchApyupagrahAt ||2-61-12
visparddhannapi kR^iShNena vairaM tyajya mahAyashAH |
dadAmItyabravIdrAjA prItimA~njanamejaya ||2-61-13
keshavaH saha rukmiNyA putraiH sa~NkarShaNena cha |
anyaishcha vR^iShNibhiH sArdhaM vidarbhAnsabalo yayau ||2-61-14 (no « nts »)
saMyuktA j~nAtayashchaiva rukmiNaH suhR^idashcha ye |
AhUtA rukmiNA te.api tatrAjagmurnarAdhipAH ||2-61-15
shubhe tithau mahArAja nakShatre chAbhipUjite |
vivAhaH so.aniruddhasya babhUva paramotsavaH ||2-61-16
pAnau gR^ihIte vaidarbhyAstvaniruddhena tatra vai |
vaidrabhayAdavAnAM cha babhUva paramotsavaH ||2-61-17
remire vR^iShNayastatra pUjyamAnA yathAmarAH |
athAshmakAnAmadhipo vaiNudArirudAradhIH ||2-61-18
akShaH shrutarvA chANUraH krathashchaivAMshumAnapi |
jayatsenaH kali~NgAnAmadhipashcha mahAbalaH ||2-61-19
pANDyashcha nR^ipatiH shrImAnR^iShIkAdhipatistathA |
ete saMmantrya rAjAno dAkShiNAtyA maharddhayaH ||2-61-20 
abhigamyAbruvantsarve rukminaM rahasi prabhum | (and here « nts »)
bhavAnakSheShu kushalo vayaM chApi riraMsavaH |
priyadyUtashcha rAmo.asAvakSheShvanipuNo.api cha ||2-61-21
te bhavantaM puraskR^itya jetumichChAma taM vayam |
ityukto rochayAmAsa rukmI dyUtaM mahArathaH ||2-61-22
te shubhAM kA~nchanastambhAM kusumairbhUShitAjirAm |
sabhAmAvivishurhR^iShTAH siktAM chandanavAriNA ||2-61-23
tAM pravishya tataH sarve shubhrasraganulepanAH |
sauvarNeShvAsaneshvAsAMchakrire vijigIShavaH ||2-61-24
AhUto baladevastu kitavairakShakovidaiH |
bADamityabravIddhR^iShTaH saha dIvyAma paNyatAm ||2-61-25
nikR^ityA vijigIShanto dAkShiNAtyA narAdhipAH |
maNimuktAH suvarNaM cha tatrAninyuH sahasrashaH ||2-61-26
tataH prAvartata dyUtaM teShAM rativinAshanam |
kalahasyAspadaM ghoraM durmatInAM kShayAvaham ||2-61-27
niShkANAM cha sahasrANi suvarnasya dashAditaH |
rukmiNA saha saMpAte baladevo glahaM dadau ||2-61-28
taM jigAya tato rukmI yatamAnaM mahAbalam |
tAvadevAparaM bhUyo baladevaM jigAya saH ||2-61-29
asakR^ijjIyamAnastu rukminA keshavAgrajaH |
suvarNakoTIrjagrAha glahaM tasya mahAtmanaH || 2-61-30
jitamityeva hR^IShTo.atha tamAhvR^itirabhAShata |  
shlAghyamAnashcha chikShepA prahasanmusalAyudham ||2-61-31
avidyo durbalaH shrImAnhirNyamamitaM mayA |
ajeyo baladevo.ayamakShadyUte parAjitaH ||2-61-32
kali~NgarAjastachChrutvA prajahAsa bhR^ishaM tadA |
dantAnsandarshayanhR^IShTastatrAkruddhyaddhalAyudhaH ||2-61-33
rukmiNastadvachaH shrutvA parAjayanimittajam |
nigR^ihyamANastIkShNAbhirvAgbhirbhIShmakasUnunA ||2-61-34
roShamAhArayAmAsa jitaroSho.api dharmavit |
saMkruddho dharShaNAM prApya rauhiNeyo mahAbalaH ||2-61-35
dhairyAnmanaH sannidhAya tato vachanamabravIt |
dashakoTisahasrANi glaha eko mamAparaH ||2-61-36
enaM samparigR^ihNIShva pAtayAkShAnnarAdhipa |
kR^iShNAkShA.NllohitAkShAMshcha deshe.asmiMstvadhipAMsule ||2-61-37  
ityevamAhvayAmAsa rukmiNaM rohiNIsutaH |
anuktvA vachanaM ki~nchidbADhamityabravItpunaH ||2-61-38 
akShAnrukmI tato hR^iShTaH pAtayAmAsa pArthivaH |
chAturakShe tu nirvR^itte nirjitaH sa narAdhipaH ||2-61-39
baladevena dharmeNa netyuvAcha tato balam |
dhairyAnmanaH samAdhAya sa na ki~nchiduvAcha ha ||2-61-40
baladevaM tato rukmI mayA jitamiti smayan |
baladevastu tachChrutvA jihmaM vAkyaM narAdhipaH ||2-61-41
bhUyaH krodhasamAviShTo nottaraM vyAjahAra ha |
tato gaMbhIranirghoShA vAguvAchAsharIriNI ||2-61-42
baladevasya taM krodhaM vardhayantI mahAtmanaH |
satyamAha balaH shrImAndharmeNaiSha parAjitaH ||2-61-43
anuktvA vachanaM ki~nchitprApto bhavati karmaNA |
manasA samanuj~nAtaM tatsyAdityavagamyatAm ||2-61-44
iti shrutvA vachastathyamantarikShAtsubhAShitam |
sa~NkarShaNastathotthAya sauvarNenoruNA balI ||2-61-45
rukmiNyA bhrAtaraM jyeShThaM nijaghAna mahItale |
vivAde kupito rAmaH kSheptAraM kila rukmiNam |
jaghAnAShTApadenaiva pramathya yadunandanaH ||2-61-46
tato.apasR^itya sa~NkruddhaH kali~NgAdhipaterapi |
dantAnbabha~nja saMrambhAdunnanAda cha simhavat ||2-61-47
khaDgamudyamya tAnsarvAMstrAsayAmAsa pArthivAn |
stambhaM sabhAyAH sauvarNamutpATya balinAM varaH ||2-61-48
gajendra iva taM stambhaM karShaNsa~NkarShaNastataH |
nirjagAma sabhAdvArAttrAsayAmAsa kaishikAn ||2-61-49
rukmiNaM nikR^itipraj~naM sa hatvA yAdavarShabhaH |
vitrAsya vidviShaH sarvAnsimhaH kShudramR^igAniva ||2-61-50
jagAma shibiraM rAmaH svayameva janAvR^itaH |
nyavedayatsa kR^iShNAya tatra sarvaM yathAbhavat ||2-61-51
novAcha sa tadA kR^iShNaH ki~nchidrAmaM mahAdyutiH |
nigR^ihya cha tadA.a.atmAnaM kR^ichChrAdashrUNyavartayat || 2-61-52
na hato vAsudevena yaH pUrvaM  paravIrahA |
jyeShTho bhrAtAtha rukmiNyA rukmiNIsnehakAraNAt ||2-61-53
sa rAmakaramuktena nihato dyUtamaNDale |
aShTApadena balavAnrAjA vajradharopamaH ||2-61-54
tasminhate mahAvIrye nR^ipatau bhIShmakAtmaje |
drumabhArgavatulye vai drumabhArgavashikShite ||2-61-55
kR^itau cha yuddhakushale nityayAjini pAtite |
vR^iShNayashchAndhakAshchaiva sarve vimanaso.abhavan ||2-61-56

vaishampAyana uvAcha 
rukmiNI cha mahAbhAgA vilapantyArtayA girA |
vilapantIM tathA dR^iShTvA sAntvayAmAsa keshavaH ||2-61-57	 
etatte sarvamAkhyAtaM rukmiNo nidhanaM yathA |
vairasya cha samutthAnaM vR^iShNibhirbharatarShabha ||2-61-58
vRiShNayo.api mahArAja dhanAnyAdAya sarvashaH |
rAmakR^iShnau samAshritya yayurdvAravatIM prati ||2-61-59

   iti shrImahAbhArate khileShu harivaMshe viShNuparvaNi
      rukmivadho nAmaikaShaShTitamo.adhyAyaH